«Η Ελλάδα οφείλει να λειτουργήσει όπως κάνουν οι καλοί νοικοκύρηδες. Να ξοδεύει όσα έχει». Αλλη μια απλούστευση, από τις πολλές που ήρθαν να μας συντροφεύσουν στο σισύφειο μαρτύριο.
Μικρός, στα Χανιά, στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, προτού ακόμα μπουν στη ζωή μας τα super markets, η μητέρα μου με έστελνε να της ψωνίσω από το μπακάλικο της γειτονιάς. Με το που έμπαινες μέσα στο μπακάλικο του κυρ Γιώργου, έβλεπες μια μεγάλη κορνίζα με κεντημένο το «Βερεσές δεν δίδεται» και το αγαπημένο του μπλε πολυκαιρισμένο τετράδιο όπου σημείωνε τα έσοδα και τα έξοδα της ημέρας. Στη μ.Κ. (μετά Καστελόριζου) Ελλάδα το μοντέλο αυτό αποτελεί για κάποιους τη λύση εξόδου από την κρίση!
Αν τα κράτη όριζαν τη λειτουργία τους με βάση το δίπτυχο «έσοδα – έξοδα», δεν θα ήταν όλα υπερχρεωμένα, με τη μεγάλη πλειονότητα να έχει δημόσιο χρέος που να ξεπερνά το 120% του εθνικού τους ΑΕΠ. Αν τα κράτη λειτουργούσαν όπως το μπακάλικο του κυρ Γιώργου, τότε ο ετήσιος εθνικός προϋπολογισμός θα ήταν έκθεση ιδεών με θέμα την αποταμίευση και στο τέλος της ψηφοφορίας ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών θα μοίραζε στα μέλη του εθνικού Κοινοβουλίου κουμπαράδες. Κανένα κράτος δεν σπαταλά μόνο αυτά που έχει, γιατί το κράτος είναι μια πολύ σημαντικότερη, πολύ σπουδαιότερη και πολύ πιο δύσκολη διαδικασία σύνθεσης από το να «βγουν απλώς οι αριθμοί».
Εκτός από τα έσοδα και τα έξοδα, ένα κράτος οφείλει να προνοεί για τους όρους κοινωνικής ειρήνης, για την ευνομία και ευζωία των πολιτών του, που υποσημειώνεται από τη διάσταση της συλλογικής προοπτικής και από το δικαίωμα που δίδεται στον καθένα από εμάς να ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή. Τα κράτη βασίζονται στην πολυπλοκότητα της εφαρμοστικής λειτουργίας της εθνικής κυριαρχίας, που αποτελεί ένα πολυεπίπεδο οικοδόμημα θεσμικών, πολιτικών, πολιτειακών και ιδεολογικών θέσεων, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί μέσα από την ιστορική ζύμωση και τη συλλογική βούληση. Τα κράτη οφείλουν να παράγουν ανάπτυξη, έστω κι αν τα ταμεία τους είναι άδεια. Και, το κυριότερο, οφείλουν να προνοούν με μακροσκοπική πνοή για την κατοχύρωση της επιβίωσής τους σε βάθος χρόνου. Η βασική διαφορά μεταξύ της έννοιας της διακυβέρνησης ενός κράτους και της «μικροδιοίκησης» ενός μπακάλικου είναι ότι, ενώ η δεύτερη στηρίζεται στη μακροπρόθεσμη προοπτική, η πρώτη οφείλει να προνοεί για την επιβίωση του κράτους και της κοινωνίας όχι την επόμενη ημέρα, αλλά για τις δεκαετίες που έρχονται.
Για παράδειγμα, το σημαντικότερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η Ελλάδα δεν είναι το δημόσιο χρέος της, αλλά η υπογεννητικότητα που διαρκώς συρρικνώνει τον κοινωνικό ιστό της. Οσο λιγότεροι άνθρωποι τόσες λιγότερες εισφορές στα Ταμεία και όσο πιο περιορισμένος ο ρόλος της χώρας στη διεθνή αρένα τόσο λιγότερη σημασία θα λαμβάνει η Ελλάδα από συμμάχους και εταίρους. Τι μπορεί να κάνει το ελληνικό κράτος σήμερα για την πληθυσμιακή εξαΰλωσή του; Να αποδώσει φορολογικές ελαφρύνσεις στους τριτέκνους, οικονομική βοήθεια στους πολυτέκνους και αμέριστη στήριξη στις μονογονεϊκές οικογένειες. Πώς, όταν το κράτος έχει σημαντικές δυσκολίες στη ρευστότητα; Μακρά συζήτηση, που προϋποθέτει όμως υπέρβαση των δημοσιονομικών μονομερειών υπέρ μιας ευρύτερης αναπτυξιακής διαδικασίας που θα δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, θα περιορίζει την ακρίβεια μέσω του εξοβελισμού των μονοπωλίων και των ολιγοπωλίων και θα δίνει τη δυνατότητα στην αγορά να λειτουργήσει με όρους ουσιαστικής ελευθερίας υπέρ του καταναλωτή. Τα κράτη δεν λειτουργούν όπως τα μπακάλικα. Ακριβώς όπως τα κρουαζιερόπλοια δεν πλοηγούνται όπως οι τράτες, και οι νταλίκες δεν οδηγούνται όπως τα τηλεκατευθυνόμενα αυτοκίνητα.
Μ.Η.Τ. 232120