Ανοσοθεραπεία: Η οριστική λύση στην αλλεργία

Στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες τα κρούσματα αλλεργικών αντιδράσεων αυξήθηκαν κατά 50% τα τελευταία 30 χρόνια και αποδίδονται στη ρύπανση του αέρα, στο κάπνισμα, στο είδος της διατροφής, στη συχνή και υπερβολική χρήση αντιβιοτικώνΑπό τη 
Ρίτα Μελά

Η έλευση της άνοιξης δεν είναι το ίδιο ευχάριστη για όλους. Οι αλλεργικοί, και κυρίως όσοι ταλαιπωρούνται από αναπνευστικές αλλεργίες στη γύρη των δέντρων και των φυτών, εμφανίζουν ερεθισμούς στα μάτια, δύσπνοια και καταρροή. Η συχνότητα των αλλεργικών παθήσεων έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, με συνέπεια να χαρακτηρίζονται «η επιδημία του 21ου αιώνα».

Πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία αναφέρουν ότι το 22% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από κάποιου είδους αλλεργία και ότι οι αλλεργικές παθήσεις εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στον θάνατο 180.000 ανθρώπων κάθε χρόνο παγκοσμίως.
Στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες τα κρούσματα αλλεργικών αντιδράσεων αυξήθηκαν κατά 50% τα τελευταία 30 χρόνια και αποδίδονται στη ρύπανση του αέρα, στο κάπνισμα, στο είδος της διατροφής, στη συχνή και υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και γενικότερα στον σύγχρονο τρόπο ζωής και στο έντονο άγχος που τον συνοδεύει.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις στατιστικές, ένας στους τρεις Ελληνες θα αναπτύξει κάποιου είδους αλλεργία κατά τη διάρκεια της ζωής του.
«Ενα αλλεργικό άτομο, όταν έρθει σε επαφή με το αλλεργιογόνο, θα εκδηλώσει μια σειρά συμπτωμάτων που μπορεί να ποικίλλουν, από αυτά της αλλεργικής ρινίτιδας έως απειλητικές για τη ζωή αλλεργικές αντιδράσεις, όπως π.χ. έπειτα από νυγμό μέλισσας ή σφήκας. Η επαφή μπορεί να είναι μέσω αναπνοής, μέσω τροφής ή ως φάρμακο. Για να εκδηλωθούν οι αλλεργικές αντιδράσεις, θα πρέπει να υπάρχει πάντα προηγούμενη έκθεση τουλάχιστον μία (ή περισσότερες φορές) στο αλλεργιογόνο πριν από την εκδήλωση συμπτωμάτων. Ακόμη, είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε ότι μετά το πρώτο επεισόδιο κάθε επαφή με το ίδιο αλλεργιογόνο προκαλεί συμπτώματα, τα οποία συνήθως εκδηλώνονται άμεσα» εξηγεί ο Ιωάννης Δ. Παρασκευόπουλος, στρατιωτικός ιατρός – ειδικός αλλεργιολόγος, διευθυντής Αλλεργιολογικού Τμήματος 401 ΓΣΝΑ.

▲ Πώς γίνεται κάποιος αλλεργικός;

Η οικογενειακή (γενετική) προδιάθεση του ατόμου σε συνδυασμό με τις περιβαλλοντικές συνθήκες παίζει καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση των αλλεργικών παθήσεων. Προηγείται η φάση ευαισθητοποίησης του ασθενούς, η οποία μπορεί να διαρκεί αρκετά χρόνια.
Στην περίοδο αυτή ο ασθενής έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο (π.χ. γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, τρίχωμα σκύλου ή γάτας κ.ά.) χωρίς να εμφανίζει συμπτώματα. Κάποια στιγμή, όμως, χωρίς να μπορεί αυτή να καθοριστεί εκ των προτέρων, η επαφή με το αλλεργιογόνο θα προκαλέσει συμπτώματα τα οποία -ανάλογα με την εντόπιση- εκδηλώνονται ως ρινίτιδα ή άσθμα.
«Η πιθανότητα να εκδηλώσει κάποιος αλλεργική ρινίτιδα ή αλλεργικό άσθμα είναι 60%-75%, όταν και οι δυο γονείς του είναι αλλεργικοί, 35%-50% όταν μόνο ο ένας γονιός πάσχει από αλλεργία αναπνευστικού, και 7%-10% όταν κανένας γονιός δεν έχει αλλεργία» τονίζει ο κ. Παρασκευόπουλος.

▲ Πώς αντιμετωπίζονται οι αλλεργίες

Η αντιμετώπιση γίνεται με φαρμακευτική αγωγή που περιλαμβάνει τη χρήση αντιισταμινικών και αντιλευκοτριενικών χαπιών, οφθαλμικών σταγόνων και σπρέι, τα οποία είναι εισπνεόμενα και ενδορρινικά.
«Η αγωγή στοχεύει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της κατάστασης του ασθενούς, χωρίς όμως να εξαλείφονται τα αίτια που προκαλούν την πάθηση και έτσι ο ασθενής συνεχίζει να είναι αλλεργικός» επισημαίνει ο κ. Παρασκευόπουλος.
Οπως αναφέρει, η ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποιήσεως (αλλεργικά εμβόλια) είναι η μοναδική θεραπεία που στοχεύει στη μόνιμη απαλλαγή του ασθενούς από την αλλεργία του. Η ανοσοθεραπεία τροποποιεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε να μην εκλαμβάνει πλέον τις αλλεργιογόνες ουσίες ως απειλητικές και να μην υπεραντιδρά σε αυτές με τα γνωστά αλλεργικά συμπτώματα.
«Αποτελεί μορφή ριζικής και μόνιμης θεραπείας για την αλλεργική ρινίτιδα, το αλλεργικό βρογχικό άσθμα και αλλεργία στο δηλητήριο της μέλισσας και της σφήκας. Γίνεται με εκχυλίσματα γύρεων, ακάρεων οικιακής σκόνης, αλλεργιογόνων γάτας και σκύλου και εκχυλίσματα ορισμένων μυκήτων» προσθέτει. Ωστόσο δεν ενδείκνυται σε άτομα που υποφέρουν από τροφικές ή φαρμακευτικές αλλεργίες, σε χρονίως πάσχοντες από διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος (π.χ. ρευματοπάθειες), από κακοήθειες, από χρόνιες λοιμώξεις καθώς και σε εγκύους.

▲ Οι μορφές της ανοσοθεραπείας

Η χορήγηση των εμβολίων γίνεται είτε υποδόρια (ενέσιμη ανοσοθεραπεία) είτε με τη μορφή υπογλώσσιων σταγόνων (υπογλώσσια ανοσοθεραπεία).
Η διάρκεια της θεραπείας και των δύο μορφών είναι τρία έως πέντε χρόνια. Το κόστος καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ κατά 75%, όπως συμβαίνει και με κάθε άλλο φάρμακο. «Η ενέσιμη ανοσοθεραπεία γίνεται αρχικά κάθε εβδομάδα για μία έως οκτώ εβδομάδες και κατόπιν κάθε τέσσερις εβδομάδες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους από ειδικό αλλεργιολόγο στη ραχιαία επιφάνεια του βραχίονα με μικρές ενέσεις. Ο ασθενής παραμένει για 30 λεπτά μετά την ένεση για λόγους ασφαλείας. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες και κατά κύριο λόγο τοπικές. Η ενέσιμη ανοσοθεραπεία έχει ως πλεονέκτημα ότι είναι πιο αποτελεσματική σε σχέση με την υπογλώσσια» λέει ο ίδιος.
Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία λαμβάνεται καθημερινά από τον ίδιο τον ασθενή στο σπίτι του βάσει συγκεκριμένου προγράμματος όλο τον χρόνο και διαρκεί επίσης τρία με πέντε χρόνια και απαιτεί μόνο περιστασιακή παρακολούθηση (κάθε τέσσερις με έξι μήνες). «Το πλεονέκτημά της είναι ότι γίνεται στο σπίτι, κάτι που την καθιστά πιο εύκολη, ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά. Επίσης, είναι πιο ασφαλής από την ενέσιμη ανοσοθεραπεία, αλλά η αποτελεσματικότητά της φαίνεται να είναι λίγο μικρότερη. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες και κατά κύριο λόγο τοπικές (περιοχή στόματος / γλώσσας)» επισημαίνει ο κ. Παρασκευόπουλος.

Προλαμβάνει την εξέλιξη σε άσθμα

Η αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας φαίνεται μετά τους πρώτους τέσσερις με έξι μήνες. Επιπλέον, ένα από τα σημαντικότερα οφέλη της ανοσοθεραπείας είναι ότι προλαμβάνει την εξέλιξη της αλλεργικής ρινίτιδας και της επιπεφυκίτιδας σε αλλεργικό άσθμα. Γι’ αυτό και συνιστάται να εφαρμόζεται όσο το δυνατό νωρίτερα μετά την εμφάνιση της αλλεργίας.

Σήμερα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι κάνουν ανοσοθεραπεία μόνο 25.000-30.000 αλλεργικοί, γεγονός που πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι η ανοσοθεραπεία είναι χρονοβόρα διαδικασία και κάποιοι την εγκαταλείπουν στα πρώτα δύο χρόνια, χωρίς να έχουν ωφεληθεί αρκετά, καθώς και στην ελλιπή πληροφόρηση του κοινού.

«Υπάρχουν πολλοί νέοι τύποι εμβολίων σε φάσεις δοκιμών, με πολύ καλά αποτελέσματα, και αναμένεται να κυκλοφορήσουν στο εγγύς μέλλον. Αναμένονται εμβόλια με ανασυνδυασμένα αλλεργιογόνα και με πεπτίδια, που θα χαρακτηρίζονται από ακόμη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, ενώ θα είναι πολύ πιο εξειδικευμένα για τον ασθενή, με βάση τις ευαισθησίες του. Επίσης, αναμένονται νέες μορφές χορήγησης ανοσοθεραπείας όπως η επιδερμική, που ουσιαστικά γίνεται με αυτοκόλλητο 24ωρης εφαρμογής, η ενδολεμφική ανοσοθεραπεία κ.ά.» καταλήγει ο κ. Παρασκευόπουλος.