Γιατί η κατάργηση των υποθηκοφυλακείων και η μείωση των έμμισθων δικηγόρων μπορεί να αποβούν μοιραίες για τα εθνικά μας ζητήματα. Το παράδειγμα των Τσάμηδων και οι ανησυχίες για Μακεδονία – ΘράκηΑπό τη
Μαρία Παναγιώτου
Είναι να απορεί κανείς με το έργο της κτηματογράφησης σε αυτήν τη χώρα. Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς, ας πούμε, πώς γίνεται ένα έργο που ξεκίνησε πριν από 23 χρόνια -συγκεκριμένα το 1995 επί υπουργίας του Κώστα Λαλιώτη στο ΥΠΕΧΩΔΕ- και για το οποίο έχουν δαπανηθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ όχι απλώς να μην έχει ολοκληρωθεί, αλλά μετά βίας να έχει συμπληρωθεί μόνο κατά 8,6%. Ακόμη και στην Ελλάδα της διαφθοράς και στη συνέχεια της κρίσης κάποια δομικά έργα, όπως το TAXISnet, όχι μόνο εξαγγέλθηκαν αλλά και ολοκληρώθηκαν, και έτσι σήμερα λειτουργούν, έστω με όποια περιθώρια βελτιώσεων.
Γιατί η κτηματογράφηση δεν προχωράει με αντίστοιχο τρόπο; Κι αυτό δεν είναι το μόνο ερώτημα. Το μεγάλο θέμα είναι πώς προχωράει τελικά και τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει ο τρόπος με τον οποίο αναδιοργανώθηκε εσχάτως. Εχουμε καταλάβει ότι με τον τρόπο που θα λειτουργεί από δω και πέρα το Κτηματολόγιο υπάρχει περίπτωση να μπουν σε κίνδυνο ακόμη και σοβαρά εθνικά μας ζητήματα; Εχουμε καταλάβει ότι με τις τελευταίες εξελίξεις, βάσει των οποίων αντιμετωπίζουμε την κτηματογράφηση περισσότερο ως τεχνικό έργο και λιγότερο ως νομικό, κινδυνεύει το έργο αυτό να μετατραπεί σε δούρειο ίππο, τον οποίο κάποιοι θα χρησιμοποιήσουν για την αμφισβήτηση περιοχών του ελληνικού κράτους και τη χάραξη γκρίζων ζωνών; Τελικά, μήπως δεν έχουμε δώσει στο θέμα την πρέπουσα σημασία;
Οπως είχαμε γράψει και σε προηγούμενα ρεπορτάζ μας, τον περασμένο Ιανουάριο ψηφίστηκε -μεταξύ άλλων- στη Βουλή η ίδρυση ενός νέου δημόσιου φορέα με την επωνυμία Ελληνικό Κτηματολόγιο, στον οποίο θα απορροφηθούν τόσο η Εθνικό Κτηματολόγιο και Κτηματογράφηση (ΕΚΧΑ) όσο και τα υποθηκοφυλακεία της χώρας, και τον οποίο προώθησε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, στους υποθηκοφύλακες θα προταθεί να γίνουν υπάλληλοι του υπουργείου Περιβάλλοντος. Βάσει αυτής χάνουν τον ανεξάρτητο ρόλο τους, ο οποίος αποτελούσε νομική δικλίδα για την προστασία της κτήσης γης. Παράλληλα, ελήφθη η απόφαση να μειωθούν οι έμμισθοι δικηγόροι που ασχολούνται με το έργο της κτηματογράφησης και να παραμείνουν 12 από τους 63, όταν μάλιστα η τελευταία φάση της κτηματογράφησης (KTIMA-16), η οποία αντιστοιχεί στο 43% των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της χώρας, θεωρητικά μόλις τώρα αρχίζει. Σε αυτήν τη διαδικασία ποιος δικηγόρος θα αναλαμβάνει τον έλεγχο των μελετών που θα έρχονται από τους αναδόχους; Οι 12 που απέμειναν αρκούν να ελέγξουν το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επικράτειας και μάλιστα ευαίσθητες περιοχές;
Ας πούμε ότι έρχονται κάποιοι Τσάμηδες και διεκδικούν την περιουσία τους στη Θεσπρωτία, έχοντας τίτλους ιδιοκτησίας των συγγενών τους. Και ας πούμε ότι υποστηρίζουν πως η οικογένειά τους δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτούς που καταδικάστηκαν για δωσίλογη δράση στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, αλλά έφυγαν από φόβο, και ότι τα συγκεκριμένα ακίνητα τους ανήκουν. Εμείς με ποια νομική προστασία θα αντιδράσουμε, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη συνθήκη έλαβε χώρα πριν από την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα, οπότε δεν είχαν υποχρέωση αποδοχής κληρονομιάς; Εξάλλου, σύμφωνα με τον ν. 2308/1995, είναι δυνατή η υποβολή δήλωσης δικαιώματος κυριότητας με αιτία κτήσης κληρονομία χωρίς προηγούμενη σύνταξη και μεταγραφή συμβολαιογραφικής πράξης αποδοχής κληρονομιάς ή άλλης ισοδύναμης πράξης.
Δυνατότητα
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάθε απόγονος των καταδικασθέντων ή μη μελών της μειονότητας των Τσάμηδων, προσκομίζοντας τα απαιτούμενα έγγραφα, έχει τη δυνατότητα να υποβάλει δήλωση κατά τη διάρκεια της κτηματογράφησης, με σοβαρές πιθανότητες να καταχωριστεί στις αρχικές εγγραφές, εφόσον δεν υποβληθεί άλλη δήλωση επί του συγκεκριμένου ακινήτου. Πόσο βολικό είναι όλο αυτό για την ιδέα της «μεγάλης Αλβανίας», που αναπτύσσεται στην περιοχή από ακραία εθνικιστικά κέντρα! Ποιος δικηγόρος θα τα ελέγξει όλα αυτά; Κι ας υποθέσουμε, έστω, ότι τον έλεγχο κάνει κάποιος υπάλληλος με πτυχίο Νομικής. Η Νομική Υπηρεσία τι δουλειά θα κάνει εκεί; Θα πάρει κάποιος την ευθύνη; Εχει παρθεί κάποια απόφαση;
Αντίστοιχος είναι ο προβληματισμός νομικών κύκλων και για τη διαχείριση δηλώσεων κυριότητας στη Θράκη και τη Μακεδονία. Αλήθεια, οι υπεύθυνοι στο Κτηματολόγιο έχουν επιδείξει επιμέλεια για τη συλλογή των ειδικών αδειών που απαιτούνται από το ελληνικό κράτος για τις αγοραπωλησίες σε παραμεθόριες περιοχές; Δυστυχώς, σύμφωνα με το ρεπορτάζ μας, υπάρχουν ισχυρές αμφιβολίες περί αυτού. Και ποιος θα κάνει τον έλεγχο για τις περιοχές όπου δεν έχει αρχίσει ακόμη η συλλογή των δηλώσεων; Με το Εύλαλο Ξάνθης τι γίνεται; Ποιος ελέγχει την κατάσταση εκεί; Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα διαχειριστεί αυτά τα ζητήματα;
Οι «ερημονησίδες», η απώλεια της υφαλοκρηπίδας και η Τουρκία που καραδοκεί
Τα νησιά έχουν κατά το Διεθνές Δίκαιο υφαλοκρηπίδα και σε 134 κράτη ΑΟΖ. Εξαίρεση αποτελούν, σύμφωνα με το άρθρο 121 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, οι βράχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινο πληθυσμό ή αυτόνομη οικονομική ζωή. Αυτοί οι βράχοι έχουν μεν αιγιαλίτιδα ζώνη (χωρικά ύδατα), δεν έχουν όμως δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα ή στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στην υπόθεση της υφαλοκρηπίδας της Βόρειας Θάλασσας το 1969, αν και αναγνώρισε ότι το δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα αποτελεί διεθνές έθιμο που δεσμεύει όλα τα κράτη, αναγνώρισε παράλληλα ότι απόκλιση από τον κανόνα δικαιολογείται μόνο για νησίδες, βράχους και ελαφρές προεξοχές της ακτής. Αρα οι εθιμικοί κανόνες για την ύπαρξη και την εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας που δεσμεύουν όλα τα κράτη ανεξάρτητα από διεθνείς συνθήκες καλύπτουν και τα νησιά, όχι όμως «νησίδες, βράχους και ελαφρές προεξοχές της ακτής».
Εάν, λοιπόν, κάποια από τα νησιά μας καταχωριστούν στους κτηματολογικούς χάρτες ως «ερημονησίδες», αυτό θα έχει αποτέλεσμα να μην μπορεί η Ελλάδα να καθιερώσει ΑΟΖ γύρω από αυτές, ενώ θα βρεθεί και στη δυσχερή θέση να διεκδικήσει την υφαλοκρηπίδα τους; Εχουμε συνειδητοποιήσει ότι με αυτόν τον τρόπο δίνουμε ένα επιπλέον πάτημα στα τουρκικά επιχειρήματα; Καταρχάς, σηκώνει μεγάλη συζήτηση το κατά πόσο έπρεπε να υπάρχει στις τεχνικές προδιαγραφές του έργου της κτηματογράφησης ο όρος «ερημονησίδα». Εφόσον, όμως, υπάρχει, γίνεται προσεκτική χρήση της; Εχει ζητήσει ποτέ το Κτηματολόγιο τη συνδρομή του υπουργείου Εξωτερικών για όλο αυτό το εξαιρετικά ευαίσθητο έργο; Κύκλοι σχετικοί με το θέμα μάς ανέφεραν ότι αυτό δεν έχει συμβεί. Ο καθορισμός του ορίου κτηματογράφησης, όμως, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό έργο, καθώς το ανατολικό όριο κτηματογράφησης στο Αιγαίο Πέλαγος οφείλει να ταυτίζεται με τα σύνορα του ελληνικού κράτους. Εάν υπάρχει ανακολουθία μεταξύ αυτών των δύο ορίων, τότε αυτό μπορεί να εκτιμηθεί ακόμη και ως de facto αλλαγή συνόρων.
Τέλος, δεδομένης της δημοσιότητας των κτηματολογικών διαγραμμάτων, έχει δημιουργηθεί σε κύκλους προβληματισμός ακόμη και για το εάν τίθενται άμεσα και θέματα εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Τίποτα, για παράδειγμα, δεν αποκλείει τη χρησιμοποίηση των συντεταγμένων του ΕΓΣΑ ’87… και όχι, φυσικά, για ειρηνικούς σκοπούς.
Η κτηματογράφηση μπορεί να αποτελέσει δυνάμει ένα ισχυρό όπλο στην προστασία των εθνικών συμφερόντων μας. Με τον τρόπο, όμως, που υλοποιείται, τα εθνικά μας ζητήματα τίθενται πλέον περισσότερο εν κινδύνω, παρά προστατεύονται.
Μ.Η.Τ. 232120