Ο Βασίλειος Πάππας, ιστορικός και γραμματέας της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, φέρνει στο φως απόρρητα έγγραφα για την προσφορά των μοναχών
Από τον
Αντώνη Μακατούνη
Αναρίθμητοι τόμοι και σπουδαία πονήματα έχουν συγγραφεί για τους εθνικούς αγώνες που εξυμνούν τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των Ελλήνων, κληρικών και λαϊκών. Για πρώτη φορά όμως καταγράφονται με βάση «απόρρητα» έγγραφα του Αγίου Ορους οι αφανείς Αγιορείτες ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα, που υπερασπίστηκαν με το αίμα τους τα ιερά και όσια της πατρίδας.
Πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στο Εθνος με ποικιλότροπες δράσεις, ενώ στο υπό έκδοση βιβλίο (αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Ιανουάριο του 2016) του γενικού γραμματέα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ) Βασιλείου Ν. Πάππα, με τίτλο «Η Αθωνική Πολιτεία στους εθνικούς αγώνες (1850-1913)», αναδεικνύεται παράλληλα η κομβικής σημασίας συμμετοχή τους σε κάθε εθνικοαπελευθερωτική κίνηση των Ελλήνων. Κορυφαία ήταν η απελευθέρωση του Αγίου Ορους (2 Νοεμβρίου 1912), που είχε αποτέλεσμα να διασφαλιστεί το εθνικό φρόνημα του ορθόδοξου κόσμου και να διασωθούν από βέβαιες καταστροφές πνευματικοί θησαυροί ανυπολόγιστης θρησκευτικής αξίας.
Ο διδάκτωρ Ιστορίας κ. Πάππας, έπειτα από πολύχρονη και κοπιώδη αναζήτηση και καταγραφή των ιστορικών στοιχείων, φωτίζει τα γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα στο Αγιο Ορος και στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής και σχετίζονται με την προσφορά των μοναχών στους εθνικούς αγώνες της Ελλάδας, που είναι σχεδόν άγνωστα έως τις ημέρες μας. Με λίγα λόγια, αναδεικνύει την τεράστια συμβολή των Αγίων μοναχών με τα «ματωμένα ράσα» στις δύσκολες περιόδους του ελληνικού έθνους.
Καραβαγγέλης
«Από το 1984 και έπειτα οι Βούλγαροι θέλουν με κάθε τρόπο να εξαναγκάσουν τις πατριαρχικές κοινότητες να προσχωρήσουν στην εξαρχία. Χρησιμοποιώντας την προπαγάνδα, ιδρύουν σχολεία και εκκλησίες, διορίζουν δασκάλους και ιερείς, ενώ διαδίδουν τη βουλγαρική γλώσσα. Η εντολή των οργάνων της Βουλγαρίας ήταν να εκφοβίσουν τον λαό της Μακεδονίας διαπράττοντας εναντίον του βιαιοπραγίες. Τότε είδε τον κίνδυνο ο “φωτισμένος” Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄ και έστειλε δυναμικούς Ιεράρχες, όπως τον Γερμανό Καραβαγγέλη και τον Ιωακείμ Φορόπουλο, οι οποίοι βοήθησαν στον αγώνα» αναφέρει στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο κ. Πάππας.
Καπετάν Γιαγλής
Και συνεχίζει: «Η εθνική προσφορά των Αγιορειτών δεν έχει επισημανθεί όσο θα έπρεπε από την ιστορική έρευνα, παρά το γεγονός ότι γραπτές πηγές διασώζουν αρκετές αφηγήσεις μοναχών που μαρτυρούν τη συνεργασία τους με οπλαρχηγούς και αγωνιστές. Για παράδειγμα, βρίσκονται έγγραφα για τον καπετάν Γιαγλή, μετέπειτα μοναχό Γαβριήλ, όπου έχουμε πλήθος μαρτυριών, που λένε ότι πρόσφερε πολλές υπηρεσίες από το 1903 έως το 1908 και προστάτευσε τον τόπο. Επίσης, σημαντική ήταν η δράση των μοναχών στις θαλάσσιες μεταφορές πολεμοφοδίων και οπλισμού που συντελούνταν από τη Σκιάθο, τη Σκόπελο, την Αλόννησο και τον Βόλο προς τα παράλια της Χαλκιδικής και του Αγίου Ορους».
Εκτενής αναφορά στον υπό έκδοση πολυτελή τόμο των περίπου 1.000 σελίδων γίνεται και για το μνημειακό απόθεμα του Αγίου Ορους (αρχιτεκτονική, αγιογραφία, μαρμαροτεχνία, χαλκογραφία, ξυλογλυπτική, φωτογραφία, μεταλλοτεχνία, κεντητική, βυζαντινή μουσική, ψαλτική) και για τους πατριωτικούς συλλόγους των Αθηνών, που έδειχναν έντονο ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στην Αθωνική Πολιτεία.Ιδιαίτερη μνεία γίνεται για τον Κεντρικό Μακεδονικό Σύλλογο των αδελφών Γερογιάννη, ο οποίος καθοδηγούσε τη δράση και παρείχε εξοπλισμό και πολεμοφόδια στον Χαλκιδικιώτη Μακεδονομάχο καπετάν Γιαγλή και το ηρωικό Σώμα του, χωρίς τούτο να μειώνει την προσφορά και των άλλων αξιόλογων συλλόγων που δρούσαν υπέρ των Ελληνισμού της Μακεδονίας. Επιπλέον, ξεχωριστή αναφορά γίνεται και στις αθωνικές προσωπικότητες που συνέβαλαν με τις μελέτες τους αλλά και την αυτοπρόσωπη συμμετοχή τους υπέρ του αγώνα (Κτενάς, Γεδεών, Χρυσόστομος Λαυριώτης, Μεταξάκης, Βλάχος, Αλέξανδρος Λαυριώτης, Σμυρνάκης κ.ά.), όπως και προσωπικότητες με καταγωγή τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική (Παιονίδης, Κατούνης, Χαϊδευτός, Αγγελάκης κ.ά.).
Το κελί των Αγ. Αναργύρων, όπου εργάστηκε ο Παύλος Μελάς, και οι κρύπτες των πολεμοφοδίων
«Πολλά είναι τα ονόματα των μοναχών. Ενδεικτικά, υπάρχει το κελί του Αγίου Ευσταθίου των Καρυών, όπου έδρασε ο Γρηγόριος ο Σούλιος. Βρέθηκαν κρύπτες όπλων και πολεμοφοδίων που προέρχονταν από τη Σκόπελο και την Αλόννησο και προορίζονταν για τις ένοπλες ομάδες. Επίσης, τα κελιά των Μοναστηριών της Λαύρας, της Καρακάλλου, της Φιλοθέου, της Βατοπαιδίου, του Παντοκράτορος και η σκήτη της Αγίας Αννας των Καυσοκαλυβίων» αναφέρει ο κ. Πάππας.
«Το βατοπαιδινό κελί των Αγίων Αναργύρων είχε ευεργέτη του τον Παύλο Μελά, ο οποίος έως το 1904, οπότε δολοφονήθηκε, περάτωσε όλες τις εργασίες εκεί. Μάλιστα, στα εγκαίνια του κελιού κοινώνησαν 130 μοναχοί, που ορκίστηκαν να σταθούν στο πλευρό των Μακεδονομάχων» προσθέτει με συγκίνηση ο ιστορικός, ο οποίος έχει επιμεληθεί και το βιβλίο που κυκλοφορεί ήδη με τίτλο «Ο Χαλκιδικιώτης Μακεδονομάχος καπετάν Γιαγλής».
Εκτός από τους μοναχούς με τα «ματωμένα ράσα», παρουσιάζεται και ο αγώνας που έδωσαν Ελληνες Μακεδονομάχοι οπλαρχηγοί, όπως ο Αθανάσιος Μινόπουλος. Ακόμα, καταγράφεται το αμέριστο ενδιαφέρον των μοναχών που διέμεναν στις μονές και στα εξαρτήματά τους (κελιά, σκήτες, μετόχια, καλύβες κ.λπ.) για την παιδεία, την έκδοση βιβλίων και την ενίσχυση χωριών, εκκλησιών, συλλόγων και φυσικών προσώπων της ευρύτερης περιοχής. Από τα εν λόγω αρχεία αναδεικνύονται εκ των εγγράφων τους πληροφορίες για κινήσεις στρατιωτικών σωμάτων, σχέσεις Ελλήνων και Σλάβων μοναχών, συμπλοκές, συλλήψεις, διακίνηση πολεμικού υλικού κ.ά.
«Η Αγιώνυμη Πολιτεία του Αθω παραμένει η έσχατη κιβωτός των παραδόσεων και των ηθικών αξιών, το τελευταίο Περιβόλι του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Είναι μέγιστος ο θρησκευτικός, κοινωνικός και πολιτιστικός ρόλος της. Είναι αυτό που πολλοί εποφθαλμιούν ως δική τους πνευματική κληρονομιά. Αποτελεί, βέβαια, κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας, αλλά πάνω από όλα είναι ένας κατεξοχήν ελληνορθόδοξος χώρος» καταλήγει ο κ. Πάππας, ενώ δεν παραλείπει να ευχαριστήσει τους Αγιορείτες μοναχούς που τον βοήθησαν και του εμπιστεύθηκαν τα έγγραφα και το αρχείο τους.
Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια
Μ.Η.Τ. 232120