Πριν από 70 χρόνια, στις 15 Ιουνίου του 1945, στη χαράδρα του Φάγκου στον Αχελώο ποταμό, ο Άρης Βελουχιώτης έδωσε τέλος στη ζωή του.
Ο Βελουχιώτης, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Θανάσης Κλάρας, ήταν η μεγαλύτερη φυσιογνωμία του αντιστασιακού αγώνα. Ο άνθρωπος που πίστεψε και οργάνωσε το αντάρτικο, ο αρχηγός του ΕΛΑΣ (Εθνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Αγώνα) και στέλεχος του ΚΚΕ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η δράση του στην αντίσταση ήταν πλούσια και αποτελεί ένα ιστορικό πρόσωπο με πολλούς υποστηρικτές, αλλά και επικριτές, ανάμεσα στους ιδεολογικούς του αντιπάλους. Την περίοδο πριν από την αυτοκτονία, ο Βελουχιώτης ήταν σε ρήξη με το ΚΚΕ. Είχε διαφωνήσει με τη συμφωνία της Βάρκιζας, αν και την υπέγραψε, όπου οι κομμουνιστές παρέδωσαν τον οπλισμό τους και αποστρατεύτηκαν. Ίδρυσε το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) και τον νέο ΕΛΑΣ με στόχο τον αγώνα εναντίον των Άγγλων. Η δράση του ήταν ενάντια στην απόφαση του κόμματος το οποίο κατηγορούσε ότι «πρόδωσε τον απλό αντάρτη». Ανέβηκε στα ορεινά της κεντρικής Ελλάδας, ενώ ο Ζαχαριάδης τον χαρακτήρισε «τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο» βγάζοντας απόφαση με σύνθημα «ούτε φαϊ, ούτε νερό στον Άρη». Το σίγουρο είναι, ότι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του ήταν κυνηγημένος από πολυάριθμο στρατό και ένιωθε προδομένος από τους συντρόφους του, αν και ο ίδιος δεν ακολούθησε την κομματική γραμμή, την οποία θεωρούσε λανθασμένη.
Η αυτοκτονία
Στις 15 Ιουνίου, ο Βελουχιώτης είχε κυκλωθεί δυτικά και ανατολικά στο φαράγγι του Φάγκου, μαζί με κάποιους πιστούς συντρόφους του. Τον καταδίωκαν ομάδες της Εθνοφυλακής, αλλά και τμήμα του Ελληνικού Στρατού. Η ομάδα του ήταν ολιγάριθμη και το μέρος ήταν τέτοιο που δεν μπορούσαν να ξεφύγουν. Ο Βελουχιώτης διαισθανόμενος το τέλος, όπως ανέφεραν αργότερα οι σύντροφοί του, αυτοκτόνησε πριν τον συλλάβουν. Για τον τρόπο που ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ έδωσε τέλος στη ζωή του, υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι ότι αυτοπυροβολήθηκε και η δεύτερη υποστηρίζει ότι σκοτώθηκε με χειροβομβίδα. Ακόμα και οι ακριβείς λόγοι που τον οδήγησαν στην αυτοχειρία δεν έχουν αποσαφηνιστεί, μιας και ο ίδιος δεν άφησε πίσω του κάποιο στοιχείο που να εξηγεί τη σκέψη του. Μία από τις επίσημα καταγεγραμμένες εκδοχές για τις τελευταίες στιγμές του Βελουχιώτη, είναι αυτή του συντρόφου και αυτόπτη μάρτυρα της αυτοκτονίας Βαγγέλη Γκονέζου. Ο Γκονέζος μετά τον θάνατο του αρχηγού του, περιέγραψε όσα έζησε σε μέλη του κόμματος.
Λίγους μήνες αργότερα, αφηγήθηκε την ιστορία στον Αλέκο Κουτσούκαλη, ο οποίος την κατέγραψε στο βιβλίο: «Η Εθνική αντίσταση του νομού Άρτας 1940-5» και το 1976 η διήγηση δημοσιεύτηκε στα «Νέα», μετά από συνέντευξη που έδωσε στον Δημήτρη Γουσίδη. Σύμφωνα με τον Γκονέζο: «Το μεσημέρι 15-6-45 έφθασε ο στρατός κι έπιασε όλα τα γύρω υψώματα. Βρεθήκαμε τώρα κυκλωμένοι. Η κατάσταση μας γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ο ήλιος είχε βασιλέψει και περιμέναμε με αγωνία πότε θα νυχτώσει για να κινηθούμε και να βγούμε από τον κλοιό. Ο εχθρός μας πρόλαβε. Έπιασε τους δυο παρατηρητές χωρίς να ρίξουν ούτε μια τουφεκιά. Φαίνεται πως παραδόθηκαν. Γιατί ενώ ήσαν δυο, η σύνδεση γινόταν κάθε μισή ώρα κι ο εχθρός βρισκόταν στα γύρω υψώματα, νομίζω πως όταν κινδυνεύει κανείς δεν κοιμάται εύκολα. Κι ακόμα το μέρος τους επέτρεπε να σημειώσουν την κίνηση του εχθρού με μια τουφεκιά και να συμπτυχθούν εύκολα. Ο εχθρός χρησιμοποιώντας το πλεονέκτημα αυτό, και με τη βοήθεια των παρατηρητών, μας πλησίασε και μας αιφνιδίασε με τα πυρά του. Το μέρος ήταν ακατάλληλο για άμυνα. 0 Άρης ψύχραιμα δίνει εντολή: Σημείο συγκέντρωσης κάτω στο ποτάμι.
Όλοι κατηφορίσαμε, ο καθένας όπως μπορούσε γρηγορότερα χωρίς να- διαλέγει δρομολόγιο και να κοιτάζει πού βρίσκεται ο διπλανός του και τούτο για ν” αποφεύγουμε τα πυρά του εχθρού. Δέκα εννέα σύντροφοι μας είχαν φτάσει στο ποτάμι όταν εμείς οι πέντε, Άρης, Τζαβέλλας, Λέων, γερο-Κόζιακας κι εγώ, βρισκόμαστε πολύ ψηλά στη ρεματιά της Κερασιάς. Αργοπορήσαμε, γιατί κατεβαίνοντας το απότομο και βραχώδες αυτό μέρος, ο Άρης έπεσε και χτύπησε πολύ άσχημα στη σπονδυλική στήλη. Όσο το χτύπημα ήταν ζεστό προχωρούσε μόνος του, στη συνέχεια τον βοήθησα κι εγώ, ώσπου φθάσαμε και σταματήσαμε σ” ένα σημείο της ρεματιάς που βρίσκεται κάτω από το ύψωμα που λέγεται Μούλκες. Η ώρα θα ήταν 9 μ.μ. Από την απέναντι πλευρά του Μυροφύλλου, ένα εχθρικό πολυβόλο χτυπούσε κατ’ άξονα τη ρεματιά. Μπροστά μας σκοτώνεται ο γερο Κόζιακας και πιο κάτω τραυματίζεται ο Λέων, από ένα κομματάκι νικελίου εκρηκτικής σφαίρας, στο δεξιό μέρος του μετώπου πάνω από το μάτι και γυρίζει πίσω γεμάτος αίματα.
Για μια στιγμή ακούω από το στόμα του Άρη να λέει: «Έζησα 42 χρόνια, έζησα και καλά και άσχημα. Κοιτάξτε εσείς τι θα κάνετε τώρα, γεια σας». Βγάζει το πιστόλι του κι αυτοκτονεί. Δεν μπόρεσα να καταλάβω τη σκέψη του, ούτε και να αντιδράσω. Ύστερα από το ανεπάντεχο αυτό γεγονός, την αυτοκτονία του Άρη, προχωρήσαμε με τον Λέοντα λίγα μέτρα πιο κάτω και συναντήσαμε τον Τζαβέλλα. «Γιάννη, του είπα, ο αρχηγός αυτοκτόνησε». Αμέσως ο Τζαβέλλας, που ψυχή του ήταν ο Άρης, γύρισε πίσω κι αφού σταμάτησε αριστερά από το νεκρό αρχηγό, άνοιξε μια χειροβομβίδα, την κράτησε στα χέρια του κι αυτοκτόνησε. Στο σημείο αυτό της ρεματιάς και κάτω από το υψωματάκι Μούλκες, έμειναν για πάντα οι τρεις σύντροφοι» μας. Οι Άρης και Τζαβέλλας πεσμένοι στο δεξιό μέρος της ρεματιάς κι ο γερο Κόζιακας μέσα στο νερό.
Ο αποκεφαλισμός του νεκρού Βελουχιώτη και η διαπόμπευση
Την ίδια (ή την επομένη σύμφωνα με άλλες πηγές) ημέρα του θανάτου του Βελουχιώτη, ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε την επίσημη διαγραφή του από το κόμμα. Η απόφαση είχε ληφθεί νωρίτερα σε ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής. Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο Βελουχιώτης πληροφορηθεί την αποκήρυξή και ήταν ένας από τους λόγους που τον οδήγησαν στην αυτοκτονία χωρίς αυτό να είναι τεκμηριωμένο. Την επομένη του θανάτου του Άρη Βελουχιώτη ακολούθησε η βεβήλωση του πτώματος, τόσο του ίδιου, όσο και του συντρόφου του Τζαβέλα. Τα άψυχα σώματα μετά την αναγνώριση, αποκεφαλίστηκαν. Τα δύο κεφάλια περιφέρθηκαν σε διάφορα χωριά, όπου γίνονταν γλέντια, για να καταλήξουν στην πλατεία Ρήγα Φεραίου στα Τρίκαλα. Εκεί τα κρέμασαν και ακολούθησε μεγάλη γιορτή με νταούλια και χορούς.
Ο Βαγγέλης Γκονέζος περιέγραψε και αυτό το περιστατικό:
«Την άλλη μέρα, 16.6.45, πρωί-πρωί κατέβηκε στη ρεματιά μια Διμοιρία στρατού με τους δυο παρατηρητές μας. Περάσανε από κοντά μας σε απόσταση ενός μέτρου, γιατί δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Τους μετρήσαμε, ήταν 33 τον αριθμό. Τους δικούς μας, φαίνεται πως τους πήραν για ν” αναγνωρίσουν τους νεκρούς. Ύστερα από αρκετή ώρα κι αφού τελείωσαν το βρώμικο έργο τους, ξαναγύρισαν από το ίδιο μέρος κι έφυγαν. Εκεί μέσα μείναμε 52 ώρες. Από 15 μέχρι 17 Ιούνη. Το βράδυ στις 17.6.45, μόλις νύχτωσε βγήκαμε και προχωρήσαμε προς τους νεκρούς. Φθάνοντας, είδαμε ένα τρομερό θέαμα. Εδώ η αντίδραση έδειξε όλη την απανθρωπιά, την κακία και το μίσος στους νεκρούς αγωνιστές του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα. Θέλησε, χωρίς σεβασμό προς τους νεκρούς, να τους εκδικηθεί με τον πιο απάνθρωπο τρόπο. Τον Άρη, αφού τον ξεγύμνωσαν και του πήραν τη στολή και τον οπλισμό του, του κόψανε το κεφάλι, τα χέρια από τους ώμους και τα πόδια από τα γόνατα και κάτω. Του Τζαβέλλα του κόψανε το κεφάλι και το δεξί χέρι. Πραγματικά φριχτό θέαμα. Τα πτώματα είχαν αρχίσει να μυρίζουν. Θέλαμε, αλλά δεν μπορούσαμε να τους θάψουμε, γιατί δεν είχαμε κανένα εργαλείο, ούτε και μπορούσαμε να βρούμε.-στο ερημικό αυτό μέρος. Κι έτσι έμειναν άταφοι, τροφή για τους λύκους και τα όρνια»
Τον Ιούνιο του 2011 το ΚΚΕ αποκατέστησε πολιτικά τον Βελουχιώτη λέγοντας μεταξύ άλλων ότι, «είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας».
mixanitouxronou.gr
Μ.Η.Τ. 232120