Απολογούμενος βρέθηκε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας στις συναντήσεις του με τους αξιωματούχους της Ε.Ε.

Πέρασαν πέντε χρόνια από το τελευταίο ταξίδι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις Βρυξέλλες, τον Ιανουάριο του 2009. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, μήνες πριν από την προγραμματισμένη επίσκεψή του στην «καρδιά» της Ευρώπης, φανταζόταν ότι θα μιλούσε από θέση ισχύος, ως ο ηγέτης μιας χώρας που δεν «ζητιανεύει» την ένταξή της σε μια προβληματική και καταπονημένη οικονομικά Ε.Ε. Αλλωστε τους τελευταίους μήνες είχε αναθερμανθεί η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, ως αποτέλεσμα του ανοίγματος στις διαπραγματεύσεις του Κεφαλαίου 22 για την «Περιφερειακή Πολιτική» αλλά και της υπογραφής της Συμφωνίας Επανεισδοχής και της απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.

Πολλά όμως μεσολάβησαν. Η Τουρκία εξακολουθεί να δονείται από τις αποκαλύψεις του σκανδάλου διαφθοράς και ο ίδιος ο Ερντογάν υποχρεώθηκε να επισκεφτεί την έδρα της Ε.Ε. με κομμένα φτερά. Βρέθηκε αντιμέτωπος με  τις ανησυχίες των Ευρωπαίων για τον τρόπο με τον οποίο η Αγκυρα απαντά στην κρίση και στους επικριτές της κυβέρνησης, και δεν κατάφερε τελικά να επιστρέψει στην χώρα του έχοντας αποσπάσει τα εύσημα.

Τα θέματα

Τα θέματα που κυριάρχησαν κατά την επίσκεψη Ερντογάν στις Βρυξέλλες ήταν το Κυπριακό και οι εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία. Αυτό φάνηκε από τις δηλώσεις που έκαναν τόσο οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μπαρόζο όσο και ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς.

Για τις πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία μετά τις 17 Δεκεμβρίου ο πρόεδρος του Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι σημείωσε στον Τούρκο πρωθυπουργό ότι η χώρα του πρέπει να σεβαστεί τα ευρωπαϊκά κριτήρια περί κράτους δικαίου και διαχωρισμού των εξουσιών, ώστε να μην επιστρέψουμε στο παρελθόν. Ο κ. Ρομπάι ανέφερε ότι ο κ. Ερντογάν τού ανέλυσε τις απόψεις του, δηλώνοντας ότι η Ε.Ε. θα προχωρήσει στη δική της ανάλυση «και θα δούμε στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων εάν τα ευρωπαϊκά κριτήρια γίνονται σεβαστά από την Τουρκία». «Γι΄ αυτό εκφράσαμε τις ανησυχίες μας, γι’ αυτό είμαστε σε διάλογο με την Τουρκία. Η Τουρκία κάνει τη δική της ανάλυση και εμείς τη δική μας, με βάση τα κείμενα και τη νομοθεσία» είπε χαρακτηριστικά ο Χέρμαν βαν Ρομπάι.

Στο ίδιο θέμα ο Ζοζέ Μπαρόζο είπε ότι «θέλουμε να προχωρήσουμε και γι’ αυτό ανησυχούμε με τα πρόσφατα γεγονότα στην Τουρκία, και την ανησυχία αυτή την εκφράσαμε σήμερα στον κ. Ερντογάν γιατί είμαστε εταίροι και οφείλαμε να το κάνουμε». Η συζήτηση ήταν πολύ παραγωγική και ο κ. Ερντογάν μάς διαβεβαίωσε ότι θα σεβαστεί την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και το κράτος δικαίου, δήλωσε ο κ. Μπαρόζο, ο οποίος εξέφρασε την πεποίθηση ότι ο πρωθυπουργός της Τουρκίας θα ανταποκριθεί με θετικό τρόπο στα θέματα που του θέσαμε.

Από την πλευρά του, ο Μάρτιν Σουλτς μίλησε για «ζωντανή» συζήτηση με τον Ταγίπ Ερντογάν, στην οποία διατυπώθηκαν συχνά διαφορετικές και αποκλίνουσες θέσεις. Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου είπε ότι οι προσδοκίες της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά την εκπλήρωση των πολιτικών κριτηρίων έχουν «εν μέρει ικανοποιηθεί» και αναγνώρισε ότι τα ζητήματα που απασχόλησαν τους προέδρους των πολιτικών ομάδων ήταν το κράτος δικαίου, η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και ο ρόλος της αστυνομίας.

Στις δηλώσεις του ο Χέρμαν βαν Ρομπάι υπογράμμισε την ανάγκη επείγουσας συνολικής λύσης στο Κυπριακό, που «θα είναι προς το συμφέρον όλων», και στο πλαίσιο αυτό ενθάρρυνε τις ενδιαφερόμενες πλευρές να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατόν τις διαπραγματεύσεις. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος τόνισε επίσης την ανάγκη να εξευρεθεί επειγόντως λύση στο Κυπριακό, εξέλιξη που θα είναι «προς το κοινό συμφέρον». «Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι, αν προχωρήσουμε σε αυτό το θέμα, θα έχει θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε., μήνυμα το οποίο έχουμε ήδη αποστείλει στα κυπριακά πολιτικά κόμματα» σημείωσε ο πρόεδρος της Κομισιόν.

Προκάλεσε πάλι μιλώντας για «Νότια Κύπρο»

Από την πλευρά του, ο Τούρκος πρωθυπουργός είπε ότι στο Κυπριακό «είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση και κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να υπάρξει πρόοδος». Και πρόσθεσε ότι «θα συνεχίσουμε σε αυτήν την κατεύθυνση με τον πρόεδρο της “Νότιας Κύπρου”», όπως χαρακτήρισε τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Υποστήριξε επίσης ότι «στη συνάντηση που διεξήχθη πριν από τέσσερις ημέρες με τον κ. Ερογλου διαπιστώθηκε «πιο θετική προσέγγιση από τουρκοκυπριακής πλευράς». Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας εξέφρασε ακόμη την ελπίδα ότι οι θέσεις της Κύπρου θα κινηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση – κάτι που θα είναι επωφελές για όλους, για την Κύπρο αλλά και για την Τουρκία ως υποψήφια χώρα, υποστήριξε. Μετά την κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση του Τούρκου πρωθυπουργού με τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου και τους επικεφαλής των πολιτικών ομάδων της Ευρωβουλής, ο κ. Σουλτς είπε ότι η εκλογή του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, ο οποίος είχε στηρίξει το Σχέδιο Αναν, αποτελεί ευκαιρία για να προχωρήσουν οι συνομιλίες. Για την εκπροσώπηση της τουρκοκυπριακής κοινότητας στην Ευρωβουλή είπε ότι υπάρχει σχετική πρόβλεψη, αλλά παράλληλα και μια πραγματικότητα στο νησί που σχετίζεται με την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου. Απαντώντας στον κ. Σουλτς, ο Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε τις πάγιες θέσεις της Τουρκίας ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να εκπροσωπούν το σύνολο της νήσου στην Ευρωβουλή.

Η επίλυση

Ο Ταγίπ Ερντογάν αναφέρθηκε επίσης στις προοπτικές για λύση του Κυπριακού, τονίζοντας ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά επιδεικνύει θετική προσέγγιση την οποία στηρίζει η κυβέρνηση της Αγκυρας. Εξέφρασε την ελπίδα να επιδείξει και η ελληνοκυπριακή πλευρά την ίδια στάση, επιμένοντας ότι η λύση θα πρέπει να βασίζεται σε «μια ομοσπονδιακή δομή με δύο ιδρυτικά κράτη και δεν υπάρχει εναλλακτική λύση επ’ αυτού».

Στις επικρίσεις που δέχτηκε από ορισμένους επικεφαλής πολιτικών ομάδων της Ευρωβουλής, οι οποίοι ζήτησαν αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την κατεχόμενη Κύπρο, ο Ταγίπ Ερντογάν απάντησε ότι η Αγκυρα είχε συμφωνήσει με αυτήν τη θέση στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάν, το οποίο όμως οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν.

Παραμένει το «αγκάθι» με τη Συρία!

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όμως έχει να αντιμετωπίσει και ακόμη ένα σύνθετο ζήτημα που επηρεάζει την Τουρκία, το Συριακό. Η διεθνής διάσκεψη στο Μοντρέ της Ελβετίας αποδείχτηκε ότι ήταν άλμα στο κενό. Τρία χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο, που μετρά πάνω από 130.000 νεκρούς και εκατομμύρια εκτοπισμένους, η διεθνής κοινότητα προσπαθεί ανεπιτυχώς να παρέμβει σε μια χώρα-φάντασμα. Πριν από 18 μήνες η Γενεύη Ι απέτυχε να φτάσει σε αποτέλεσμα. Η συριακή αντιπολίτευση απορρίπτει συμφωνία που δεν θα προβλέπει αποχώρηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ, ενώ οι εκπρόσωποι της Δαμασκού χαρακτηρίζουν τους αντικαθεστωτικούς τρομοκράτες και υπογραμμίζουν ότι «μόνο ο συριακός λαός μπορεί να αφαιρέσει τη νομιμοποίηση του προέδρου». Ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών Γουαλίντ Μουαλέμ κάνει λόγο για «τρομοκράτες που θέλουν να γυρίσουν τη Συρία στο Μεσαίωνα», δείχνοντας τις χώρες του Κόλπου και κατονομάζοντας τον πρωθυπουργό της Τουρκίας.

Στέλλα Θεοδώρου