Κατάργηση της επικουρικής σύνταξης διά της δήθεν ενσωμάτωσή της στην κύρια προωθεί το υπουργείο Εργασίας κατ’ εντολήν της τρόικας. Το σχέδιο περιλαμβάνει και ταυτόχρονη κατάργηση των εφάπαξ, καθώς προτείνεται από τα τεχνικά κλιμάκια των δανειστών να αντικατασταθούν από την ιδιωτική ασφάλιση.
Πρόκειται στην ουσία για το επόμενο βήμα, μετά τις μειώσεις έως 30%, που θα προκύψουν από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά, σε επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ, λόγω αλλαγής του τρόπου υπολογισμού, με την εφαρμογή ενός νέου μαθηματικού τύπου.
Η υλοποίηση του σχεδίου ενσωμάτωσης προϋποθέτει τη δυνατότητα ενιαίου τρόπου καταγραφής, αλλά και είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών, κάτι που πρόκειται να εφαρμοστεί από την 1η Δεκεμβρίου και μετά, μέσα από τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) του ΙΚΑ, οι οποίες πρόκειται στο εξής, σε μηνιαία βάση, αρχής γενομένης από την 1η Δεκεμβρίου, να αποτελέσουν τον βασικό μηχανισμό καταγραφής όλων των εισφορών.
Πιο συγκεκριμένα, στο εξής οι εισφορές από τους εργαζομένους και από τους εργοδότες, προς όλα τα επικουρικά ταμεία που έχουν υπαχθεί στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), αλλά και οι εισφορές προς τα Ταμεία Πρόνοιας, που χορηγούν εφάπαξ βοηθήματα, θα καταγράφονται στις ΑΠΔ του ΙΚΑ. Ετσι, το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας μετατρέπεται αυτόματα σε βασικό φορέα καταγραφής και στη συνέχεια είσπραξης των εισφορών της κύριας σύνταξης, της επικουρικής και των εφάπαξ, σε ποσοστό 90%, ίσως και παραπάνω. Με τον τρόπο αυτό το υπουργείο Εργασίας παραδέχεται έμμεσα ότι υπάρχει πρακτική αδυναμία δημιουργίας ατομικών λογαριασμών ασφάλισης, κάτι που είχε αποτελέσει δέσμευση ότι μπορεί να υλοποιηθεί έως το τέλος του τρέχοντος έτους, για να εφαρμοστεί από το 2014 και μετά. Ταυτόχρονα όμως, τοποθετεί το ΙΚΑ στο επίκεντρο της καταγραφής αρχικά και στη συνέχεια είσπραξης εισφορών, όχι μόνο κύριας, αλλά και επικουρικής σύνταξης. Με τον τρόπο αυτό ανοίγει ο δρόμος για περαιτέρω ενοποίηση και για απορρόφηση ουσιαστικά της επικουρικής από την κύρια σύνταξη. Ετσι, θα υπάρχει η κύρια σύνταξη και η επικουρική θα μετατραπεί σε ένα απλό «συμπλήρωμα».
Η ευκαιρία για να προχωρήσει το σχέδιο της τρόικας προκύπτει από την ίδια την κατάσταση της επικουρικής ασφάλισης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΕΤΕΑ εμφανίζει ελλείμματα ύψους 302.000.000 ευρώ, από την πρώτη κιόλας χρονιά λειτουργίας του. Επίσης, υπάρχει η πρόβλεψη ότι και για το 2014 το Ταμείο θα συνεχίσει να είναι ελλειμματικό, με τη «μαύρη τρύπα» να φτάνει στα 400.000.000 ευρώ. Η διαρκώς αυξανόμενη ανεργία, η αδήλωτη εργασία και η μείωση των μισθών έχουν περιορίσει σημαντικά τις εισφορές για την επικουρική ασφάλιση. Ως συνέπεια, τα έσοδα του ΕΤΕΑ είναι διαρκώς λιγότερα, άρα το Ταμείο που έχει αναλάβει να χορηγεί το 95% των επικουρικών συντάξεων αντιμετωπίζει διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα ρευστότητας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το επικουρικό ταμείο του ΙΚΑ, το πρώην ΕΤΕΑΜ, που υπάχθηκε και αυτό με τη σειρά του στο ΕΤΕΑ, έχει έλλειμμα άνω των 3 δισ. ευρώ, λόγω μη απόδοσης των εισφορών που επί χρόνια παρακρατούσε το ΙΚΑ. Το συγκεκριμένο έλλειμμα προσπάθησαν οι διοικήσεις του ΙΚΑ και του ΕΤΕΑΜ να γεφυρώσουν από το 2009 και μετά, με τη μηνιαία καταβολή ενός ποσού κοντά στα 30.000.000 ευρώ, ως έναντι, για να εξαφανιστεί το χρέος ύστερα από κάποια χρόνια. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε εφικτό, γιατί το ΙΚΑ σταμάτησε εκ νέου να καταβάλλει το ποσό που του αναλογεί, εξαιτίας του τεράστιου προβλήματος ρευστότητας που και το ίδιο αντιμετωπίζει. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι, για να καταβάλλει κύριες συντάξεις το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας, αναγκάζεται κάθε μήνα να προχωρά σε έντοκο δανεισμό, που φτάνει έως και το 50% του συνολικού ποσού που απαιτείται. Για παράδειγμα, για να βρεθούν τα περίπου 850.000.000 ευρώ και να καταβληθούν χωρίς προβλήματα οι συντάξεις του μήνα Νοεμβρίου, η διοίκηση του ιδρύματος αναγκάστηκε να δανειστεί συνολικά 410.000.000 ευρώ.
Ανάλογα προβληματική είναι η κατάσταση και στους τομείς Πρόνοιας που χορηγούν εφάπαξ βοηθήματα. Τα μεγαλύτερα προβλήματα αντιμετωπίζει το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ), που χορηγεί και τη συντριπτική πλειονότητα εφάπαξ. Συνολικά, είναι περισσότεροι από 35.000 οι δικαιούχοι εφάπαξ που έχουν υποβάλει τη σχετική αίτηση εδώ και δύο χρόνια και ακόμα περιμένουν να λάβουν το ποσό που τους αναλογεί. Στην περίπτωση που το ΤΠΔΥ έπρεπε να καταβάλει άμεσα το σύνολο του ποσού στους δικαιούχους, τότε θα χρειάζονταν τουλάχιστον 1,1 δισ. ευρώ, ποσό που δεν υπάρχει στο Ταμείο.
Νέες αυξήσεις ορίων ηλικίας προ των πυλών
Την ίδια στιγμή ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας άνοιξε επίσημα θέμα αλλαγών στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Μιλώντας στο συνέδριο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) στα μέσα της εβδομάδας, τόνισε ότι υπάρχουν «κοστοβόρες εξαιρέσεις στο ασφαλιστικό σύστημα από τους γενικούς κανόνες, εξαιρέσεις που δεν είναι κοινωνικά δίκαιες και χωρίζουν τους πολίτες σε πατρίκιους και πληβείους», φωτογραφίζοντας στην ουσία τον θεσμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Οι κατηγορίες των εργαζομένων που κινδυνεύουν είναι:
Μητέρες με ανήλικο παιδί: Εως σήμερα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, αν εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, με 5.500 ημέρες ασφάλισης έως τις 31.12.2012 και στα 55 έτη. Στην περίπτωση που πρόκειται για εργαζόμενες στο Δημόσιο, οι οποίες διορίστηκαν από το 1983 έως το 1992, μπορούν να βγουν στη σύνταξη μόλις γίνουν 50 ετών, αρκεί έως το 2010 να έχουν συμπληρώσει 20 χρόνια εργασίας. Η σύνταξη χορηγείται στα 52, με 25ετή προϋπηρεσία αν συμπληρώθηκε το 2011 ή στα 55 έτη αν συμπληρώθηκε το 2012.
Εργαζόμενοι που ασφαλίστηκαν σε Δημόσιο και Ειδικά Ταμεία πριν από 1/1/1983: Μπορούν να αποχωρήσουν με 35ετία χωρίς όριο ηλικίας. Ειδικά για όσους ασφαλίστηκαν το διάστημα 1983-1992, αν συμπλήρωσαν 35ετία έως το τέλος του 2010, τότε βγαίνουν στη σύνταξη μόλις γίνουν 58 ετών.
Ασφαλισμένοι ΙΚΑ έως 1992: Βγαίνουν στη σύνταξη 58 χρόνων αν συμπληρώθηκε η 35ετία το 2010.
Εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά: Βγαίνουν στη σύνταξη με 10.500 ένσημα, αν από αυτά τα 7.500 είναι στα βαρέα και ανθυγιεινά. Εάν συμπλήρωσαν τον αριθμό των ενσήμων το 2010 βγαίνουν στη σύνταξη 53 ετών (μειωμένη) ή 55 ετών (πλήρης).
Βασίλης Αγγελόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120