Στην Ιβηρική Χερσόνησο η λιτότητα και η βαθιά ύφεση που αυτή προκαλεί συνεχίζονται, με τους νεόπτωχους να πληθαίνουν αριθμητικά και την υπομονή να εξαντλείται ακόμη και στις τάξεις του στρατού. Η Ισπανία ετοιμάζεται να κάνει άλμα στο κενό, ενώ στην Πορτογαλία η «προσαρμογή» οδηγεί σε κοινωνική εξαθλίωση.
Δημόσια η Μαδρίτη αρνείται να ακολουθήσει τον δρόμο που χάραξαν τη Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
Παρασκηνιακά όμως η κυβέρνηση Ραχόι φαίνεται ότι έχει στρίψει ήδη στη λάθος στροφή. Οι «Financial Times» υποστηρίζουν ότι η Κομισιόν έχει αναλάβει τον ρόλο «συμβούλου» στο νέο οικονομικό πρόγραμμα της Ισπανίας, ενώ οι συνομιλίες για το πακέτο διάσωσης βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο. Αν και η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι επιμένει να εμφανίζεται απρόθυμη να ζητήσει συνολικό πακέτο διάσωσης, όλα δείχνουν ότι αυτό είναι αναπόφευκτο, με δεδομένη την κρίση του τραπεζικού συστήματος αλλά και τα μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα ιδιαίτερα στις αυτόνομες περιοχές. Οι περισσότεροι Ισπανοί δεν πιστεύουν ότι η χώρα τους θα καταφέρει να αποφύγει για πολύ ακόμη τη μοίρα του μνημονίου, ενώ οι τραπεζίτες θεωρούν ότι θα ήταν σοφό να ζητήσει ο κ. Ραχόι βοήθεια σύντομα, όσο οι συνθήκες στην αγορά παραμένουν σχετικά ήπιες. Ενας παράγοντας που θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη, σύμφωνα με τους «Financial Times» είναι οι εκλογές στις 21 Οκτωβρίου στη Χώρα των Βάσκων και στη Γαλικία, δύο αυτόνομες περιοχές.
Την ίδια ώρα ασαφές παραμένει πόσα τελικά θα χρειαστούν οι ισπανικές τράπεζες για να καλύψουν τις κεφαλαιακές ανάγκες τους. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ισπανικής BBVA Φρανσίσκο Γκονζάλες, ανεξάρτητα stress test της εταιρίας συμβούλων Oliver Wyman θα δείξουν ότι οι πιστωτές της χώρας χρειάζονται νέο κεφάλαιο μεταξύ 70 έως 80 δισ. ευρώ. Και η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ εκτίμησε ότι οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των ισπανικών τραπεζών δεν θα εξαντλήσουν το πακέτο των 100 δισ. ευρώ. Η κυρία Λαγκάρντ ανέφερε ότι «περιμένουμε ότι οι ανάγκες θα είναι τελικά πιο κοντά στην αρχική εκτίμηση του Ταμείου», δηλαδή μεταξύ των 40 και 80 δισ. ευρώ. Στο σύνολο του έτους η κυβέρνηση αναμένει πτώση του ΑΕΠ κατά 1,5%. Το ισπανικό δημόσιο χρέος έχει φτάσει επίσης στο τέλος του Ιουνίου σε νέο επίπεδο ρεκόρ, στο 75,9% του ΑΕΠ, ενώ το ποσοστό ανεργίας αγγίζει το 25%.
Ενδεικτική του κλίματος που επικρατεί είναι η προειδοποίηση που απηύθυνε η ρωμαιοκαθολική οργάνωση Caritas για τους νεόπτωχους της χώρας. Ο αριθμός των ανθρώπων που βοηθά η οργάνωση έχει αυξηθεί από περίπου 370.000 το 2007 σε περισσότερους από 1.000.000 το 2011. Περίπου 400.000 από αυτούς έχουν ζητήσει τη βοήθεια της οργάνωσης, είχαν ανάγκη από τρόφιμα, περίπου 60.000 από ρούχα, ενώ περισσότεροι από 50.000 έλαβαν βοήθεια για να βρουν σπίτι ή να καταφέρουν να το διατηρήσουν. Η Μαδρίτη πάντως φαίνεται ότι πήρε μια βαθιά ανάσα στη δημοπρασία 3ετών και 10ετών ισπανικών ομολόγων την Πέμπτη. Συνολικά δανείστηκε 4,8 δισ. ευρώ, έχοντας ως ανώτατο στόχο την άντληση 4,5 δισ. ευρώ. Το επιτόκιο για τα δεκαετή μειώθηκε στο 5,666%.
Και ο πορτογαλικός στρατός στα όπλα για λάθος φάρμακο
Το Βερολίνο αλλά και οι αξιωματούχοι της πορτογαλικής κυβέρνησης κρίνουν ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα του προγράμματος προσαρμογής στην Πορτογαλία. Ομως οι Πορτογάλοι πολίτες, όπως φαίνεται, δεν βλέπουν το φως στο τούνελ. Αντιθέτως, αντιλαμβάνονται ότι η χώρα τους θυμίζει όλο και περισσότερο το «ελληνικό δράμα». Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στα τέλη της εβδομάδας, το 48% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ζήσει «μια κατάσταση παρόμοια της ελληνικής τα επόμενα ένα δυο χρόνια», έναντι ποσοστού 34% σε προηγούμενη έρευνα. Στη δημοσκόπηση, το κυβερνών δεξιό κόμμα υποχωρεί από το 36% στο 24%, αλλά το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης (κεντρώο) αδυνατεί να καρπωθεί τα οφέλη, υποχωρώντας από το 34% στο 32%. Κερδισμένες είναι οι δυνάμεις της Αριστεράς.
Πάντως τόσο ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όσο και Πορτογάλος ομόλογός του Βίτορ Γκάσπαρ, μετά τη συνάντηση που είχαν στο Βερολίνο, επισήμαναν σε κοινή δήλωση ότι η προσαρμογή στη χώρα πάει καλά, αν και είναι μια «απαιτητική και οδυνηρή διαδικασία», η οποία μάλιστα «ζητά μεγάλες θυσίες από τον λαό». Η Λισαβόνα ζήτησε και έλαβε παράταση ενός έτους για την επίτευξη των στόχων σχετικά με το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Στις αρχές της εβδομάδας η Πορτογαλία κατέβαλε σημαντικά χαμηλότερα επιτόκια στη δημοπρασία 6μηνων και 18μηνων εντόκων, αντλώντας συνολικά 2 δισ. ευρώ. Το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει για υπερβολικά μέτρα λιτότητας, που οδηγούν σε αντίθετα από το επιθυμητό αποτελέσματα. Με την ανεργία να έχει αγγίξει το 15%, τον εμπορικό κόσμο της χώρας να έχει λυγίσει από τα μέτρα λιτότητας και την ύφεση, η προειδοποίηση του στρατού με μια ανακοίνωση-φωτιά έβαλε σε σκέψεις την κυβέρνηση. Ο στρατός «απείλησε» με επέμβαση στην πολιτική ζωή του τόπου, εάν συνεχιστεί η πολιτική του μνημονίου, που έχει εξαθλιώσει τους Πορτογάλους, και κάλεσε τον πρωθυπουργό της χώρας Πέδρο Πάσος Κοέλιο σε παραίτηση. Στην ανακοίνωσή της η Associação de Praças (AP) κατηγορεί την πορτογαλική κυβέρνηση συνασπισμού ότι «καταστρέφει τη χώρα» και ότι «έχει μετατρέψει τον λαό σε ινδικά χοιρίδια για κοινωνικά πειράματα, με τα νέα μέτρα λιτότητας». Η ένωση των στρατιωτικών προειδοποιεί την κυβέρνηση ότι δεν επιθυμεί να μείνει απλός παρατηρητής «όσο αυτή η αχρεία αυτή επίθεση προετοιμάζεται» και υπενθυμίζει ότι «δεν είναι στη νοοτροπία του στρατού να αποφεύγει καταστάσεις»! Η ανακοίνωση είχε σαφείς αναφορές στο στρατιωτικό κίνημα αριστερών αξιωματικών το 1974 στην Πορτογαλία, που οδήγησε στην κατάλυση της δικτατορίας και έμεινε γνωστό στην ιστορία ως «Επανάσταση των Γαρυφάλλων».
Αρχίζουν οι περικοπές-σοκ της τρόικας και στην Κύπρο
Πρόγραμμα-σοκ τύπου Ελλάδας με οριζόντιες περικοπές προετοιμάζει η τρόικα για την Κύπρο, με τη Λευκωσία να πιέζει, από την πλευρά της, για περισσότερο χρόνο δημοσιονομικής προσαρμογής αλλά και πιο ήπια μέτρα στα εργασιακά. Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Βάσος Σιαρλή δηλώνει ότι η πραγματική διαπραγμάτευση με την τρόικα θα αρχίσει τον Οκτώβριο, ενώ επιμένει ότι η κυβέρνηση είναι αυτή που θα αποφασίσει τον τρόπο που θα γίνουν οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης στις αρχές της εβδομάδας ο κ. Σιαρλή υποστήριξε ότι η τρόικα φαίνεται ότι κατανοεί την αντίθεση της κυβέρνησης για το κόψιμο του 13ου μισθού, και παραδέχθηκε ότι θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις για το θέμα της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, δηλαδή της αύξησης των μισθών προκειμένου να καλύπτουν (τουλάχιστον) το ύψος του πληθωρισμού. Ο Κύπριος υπουργός δήλωσε ότι το θέμα του χαμηλού φορολογικού συντελεστή για εταιρίες, ο οποίος ισχύει στην Κύπρο, δεν τέθηκε καν προς συζήτηση, και ανέφερε ότι η κυπριακή κυβέρνηση εκτιμά ότι η οικονομική βοήθεια που θα χρειαστεί η Κύπρος από την τρόικα είναι πολύ μικρότερη από εκείνη που υπολογίζουν οι διεθνείς πιστωτές.
Το ΔΝΤ πάντως επιμένει ότι το πρόγραμμα στήριξης πρέπει να είναι τριών ετών και επομένως θα πρέπει να ληφθούν σκληρά μέτρα, που να επιφέρουν τη δημοσιονομική προσαρμογή εντός σχετικά μικρού χρονικού διαστήματος. Η τρόικα έχει προτείνει στην κυπριακή κυβέρνηση τη μείωση του ελλείμματος στο 4,5% το 2012, 2,5% το 2013 και εξάλειψή του ως το 2014. Η κυπριακή κυβέρνηση ζητά πενταετή χρονικό ορίζοντα δημοσιονομικής προσαρμογής, που συνεπάγεται σταδιακή εφαρμογή πιο ήπιων μέτρων. Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες, συζητήθηκε κυρίως η αλλαγή στη μεθοδολογία που προτείνει το ΔΝΤ για τα μη εξυπηρετούμενα και τα υπό αναδιάρθρωση δάνεια και για τις εξασφαλίσεις τους. Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ θεωρούν ότι οι εμπράγματες εξασφαλίσεις αξίζουν πολύ λιγότερα από όσα έχουν στα βιβλία τους οι τράπεζες, και επομένως ανεβάζουν το ύψος της στήριξης των τραπεζών σε επίπεδα πέραν των 10 δισ. ευρώ.
Μ.Η.Τ. 232120