Πόσες αντιφατικές ιδιότητες μπορούν να χωρέσουν σε μια ταυτότητα «Αφγανή γυναίκα δημοσιογράφος»; Η Μίνα Χαμπίμπ δεν είναι άλλη μια «γυναίκα δίχως πρόσωπο». Εχει πρόσωπο, όπως έχει και φωνή και πένα. Δεν φοράει μπούρκα, όπως συνηθίζεται στα αφγανικά εδάφη, αλλά μονάχα ένα σκουρόχρωμο μαντίλι στο κεφάλι. Τα μελιτζανί μαλλιά της, ανυπότακτα σαν εκείνη, γλιστρούν έξω από το ύφασμα. Η φωνή της έχει ταξιδέψει πέρα από τα σύνορα της Γης όπου οι γυναίκες δεν έχουν δικαίωμα ούτε στον γραπτό ούτε στον προφορικό λόγο, ενώ η πένα της έχει κατορθώσει να επαναπροσδιορίσει τόσο την ταυτότητα της σύγχρονης Αφγανής γυναίκας όσο και εκείνη της σύγχρονης αφγανικής δημοσιογραφίας.
Η 25χρονη Μίνα Χαμπίμπ, στη μετά Ταλιμπάν εποχή, επιδίδεται στο αποκαλυπτικό ρεπορτάζ και στη σύνταξη κειμένων ανάμεσα σε μαύρα κύματα γυναικών και άρρενες ισλαμιστές φονταμενταλιστές – ενασχόληση που θα ήταν αδύνατη κατά τη διάρκεια του εξτρεμιστικού «καθεστώτος» των Ταλιμπάν. Ακόμα και σήμερα η δημοσιογραφία γένους θηλυκού δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή.
Σε μια μικρή αλλά υπό ανάπτυξη εφημερίδα, την «Chiragh», η Αφγανή ρεπόρτερ ασκεί το «λειτούργημα της ενημέρωσης» και ενίοτε ασκεί κριτική στο καθεστώς. Παράλληλα κατορθώνει να βγάζει τα προς το ζην και να στηρίζει οικονομικά την οικογένειά της. Αλλωστε είναι το μόνο παραγωγικό μέλος, δεδομένου ότι ο πατέρας της είναι άνεργος, η μητέρα της ημιπαράλυτη έπειτα από ένα εγκεφαλικό και οι αδελφές της «εργάτριες εντός των τειχών της οικείας».
Η Μίνα, απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας της Καμπούλ, εργάζεται και για το Institute for War and Peace Reporting, εκτός από την ανερχόμενη εφημερίδα «Chiragh».
Ρεπόρτερ γένους θηλυκού vs αφγανική κοινωνία
Για τη Μίνα Χαμπίμπ, η δημοσιογραφία εκτός από βιοπορισμός είναι «πάθος» – απόρροια ενός παιδικού ονείρου. Ισως γι’ αυτό τολμά να αψηφίσει τις απειλές θανάτου και να γυρίσει την πλάτη στην κοινωνική κατακραυγή. «Δεν σχεδιάζω να σταματήσω» δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή της στο CNN. Παρόλο που συχνά, επιστρέφοντας στο σπίτι, συναντά στην πόρτα της ένα σημείωμα- υπόσχεση θανάτου. Οπως πρόσφατα που ερευνούσε τη χρήση παιδιών σε επιθέσεις αυτοκτονίας. Ή παλαιότερα που τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη διάρκεια ενός ρεπορτάζ, με θέμα τους «καμικάζι».
H Αφγανή δημοσιογράφος δεν μοιάζει, άλλωστε, με την πλειονότητα των συμπατριωτισσών της που οχυρώνονται πίσω από το μαύρο πέπλο. Η Μίνα δεν κρύβει τα κεχριμπαρένια της μάτια, το σπινθηροβόλο της βλέμμα και τα ελαφρά βαμμένα χείλη της που ιριδίζουν στο φως του ήλιου.
Η Μίνα Χαμπίμπ ονειρεύεται την ημέρα που θα μπορεί να εργάζεται με ελευθερία, δίχως φόβο και «τρομοκρατικές προειδοποιήσεις». Ακόμα και η οικογένειά της εναντιώνεται στην επαγγελματική της επιλογή, παρόλο που χρωστούν όλοι την επιβίωσή τους στα «ρεπορτάζ» της. «Ποτέ δεν με υποστήριξε ο οικογενειακός περίγυρος. Ανησυχούσαν για την ασφάλειά μου και τη γνώμη του κόσμου. Ηθελαν να γίνω δασκάλα ή γιατρός. Για όλα ευθύνονται τα κοινωνικά και πολιτισμικά φράγματα. Αλλά και η κυβέρνηση που δεν κάνει τίποτα για να διασφαλίσει μέσω νόμων την ισότητα των φύλων».
Πράγματι, στην Καμπούλ, οι γυναίκες φοβούνται ακόμα και σήμερα να εμφανιστούν δημοσίως, να σπουδάσουν, να εργαστούν εκτός της οικείας τους, να συμμετάσχουν στα κοινά, να εμφανιστούν στα ΜΜΕ.
Δημοσιογραφία στο Αφγανιστάν
Η Μίνα Χαμπίμπ στοχεύει στην εγκαθίδρυση της αφγανικής δημοκρατίας και στην εξάλειψη της διαφθοράς. Κι ας θεωρείται ευρέως πως κάνει «μια ανήθικη εργασία», εκεί όπου μέχρι πρότινος οι δημοσιογράφοι είτε εξαφανίζονταν είτε δολοφονούνταν.
«Γνώριζα πως η πρόκληση ήταν τεράστια και τα εμπόδια πολλά. Η χώρα μου έχει, όμως, ανάγκη Αφγανούς δημοσιογράφους, για να μπορέσουν να ακουστούν οι ιστορίες και τα προβλήματα των κατοίκων της χώρας» αναφέρει σε συνέντευξή της στο CNN.
Οσο για το ρεπορτάζ που τη γεμίζει περηφάνια; «Η αποκάλυψη μιας ιστορίας όπου άρρωστα παιδιά χρησιμοποιούνταν ως επαίτες και η κατάργηση της συγκεκριμένης πρακτικής». Ανάμεσα στα ενδιαφέροντά της, εκτός από τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ που ξεσκεπάζουν την απάτη και τη διαφθορά, είναι και η πολιτική. Η καρδιά της, όμως, παραμένει αιχμάλωτη όλων εκείνων των «ιστοριών που σχετίζονται με παιδιά και γυναίκες».
Στόχος της; «Η εξέλιξή της σε μια πετυχημένη και ευυπόληπτη δημοσιογράφο».
Μάλλον το έχει ήδη καταφέρει στη γη όπου η δημοσιογραφία είναι στίγμα και κοινωνικός αποκλεισμός, και όχι «πάσο ελεύθερης πρόσβασης στα κοσμικά». Τουλάχιστον για τον γυναικείο πληθυσμό.
Επιμέλεια: Δήμητρα Αθανασοπούλου
Μ.Η.Τ. 232120