Ηττα ιστορικών εθνικών διαστάσεων αποδέχθηκε στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Ευ. Βενιζέλος, συναινώντας σε «πολιτική συμφωνία-πακέτο» για την ίδρυση συμμαχικού χερσαίου στρατηγείου στη Σμύρνη με ευρύτατες αρμοδιότητες και χωρίς το παραμικρό αντάλλαγμα για την Ελλάδα.
Η «συμφωνία-πακέτο» («package deal»), στην οποία εγκλώβισε τη χώρα ο κ. Βενιζέλος λόγω χάραξης λανθασμένης στρατηγικής και ανεπαρκούς διαπραγμάτευσης έναντι του γ.γ. του ΝΑΤΟ Α. Ράσμουσεν, δεσμεύει την Ελλάδα για τις ερχόμενες δεκαετίες, αναβαθμίζει τον στρατηγικό ρόλο της Τουρκίας και θα πολλαπλασιάσει τις τριβές Αθήνας – Αγκυρας.
Το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, σε ανακοίνωσή του μετά τη Σύνοδο Υπουργών της Ατλαντικής Συμμαχίας την Πέμπτη, υποβάθμισε το ζήτημα, αναφέροντας απλώς ότι το υφιστάμενο αεροπορικό στρατηγείο της Σμύρνης «αντικαθίσταται από ένα χερσαίο που μεταφέρεται από την Ισπανία». Πρόσθεσε, επίσης, ότι ελληνικός «στρατηγικός στόχος ήταν στην περιοχή μας να μην υπάρχουν περιττές φορτίσεις που δημιουργούν τεχνητά ή τεχνικά προβλήματα», δικαιολογώντας την παράλληλη κατάργηση των αεροπορικών στρατηγείων στη Λάρισα και τη Σμύρνη.
Διπλωματικό παρασκήνιο
Σύμφωνα με εγκυρότατες διπλωματικές πηγές, ο κ. Βενιζέλος χειρίστηκε προσωπικά το ζήτημα τις τελευταίες εβδομάδες, ενώ τόσο ο υπουργός Εξωτερικών Δ. Δρούτσας όσο και τα στελέχη της Μόνιμης Αντιπροσωπίας μας στο ΝΑΤΟ περιορίστηκαν σε δευτερεύοντα-διαδικαστικό ρόλο. Αντίθετα, τον περασμένο Οκτώβριο, κατά την επίσκεψη του κ. Ράσμουσεν στην Αθήνα, και στα τέλη Νοεμβρίου κατά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισσαβόνα η εμπλοκή της ελληνικής διπλωματικής υπηρεσίας ήταν ουσιαστική, αποτρέποντας ανάλογες ήττες.
Τα κύρια σημεία του διπλωματικού παρασκηνίου και του κειμένου της συμφωνίας-ντροπής είναι τα ακόλουθα:
1. Ο κ. Βενιζέλος υιοθέτησε, τον περασμένο Οκτώβριο, μια παθητική στρατηγική, διαβεβαιώνοντας τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου και τον κ. Δρούτσα ότι δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα ελληνοτουρκικής ισορροπίας στο Αιγαίο με τις νέες δομές του ΝΑΤΟ. Το κύριο σκεπτικό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας ήταν ότι, ούτως ή άλλως, λόγω της ανάγκης εξοικονόμησης χρημάτων η Συμμαχία θα καταργούσε, ταυτόχρονα, και το CAOC Λάρισας και το ανάλογο CC Air Izmir.
2. Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας αγνόησε τον Μάρτιο, κατά την εαρινή Σύνοδο Υπουργών της Ατλαντικής Συμμαχίας, τις υπηρεσιακές προειδοποιήσεις της Ελληνικής Πρεσβείας Αγκυρας και της Δ-2 Διεύθυνσης ΝΑΤΟ του υπουργείου Εξωτερικών για μια επικείμενη, ομολογουμένως έξυπνη, πρωτοβουλία της Τουρκίας προς τον κ. Ράσμουσεν. Η ελληνική πλευρά διέθετε στοιχεία ότι η Αγκυρα, ακριβώς εν όψει του κινδύνου ταυτόχρονης κατάργησης των στρατηγείων Λάρισας και Σμύρνης, πρότεινε να «μεταλλαχθεί» το CC Air Izmir σε άλλη οντότητα με συγχρηματοδότηση από τουρκικά κονδύλια. Παρά τις προειδοποιήσεις των Ελλήνων διπλωματών, ο κ. Βενιζέλος ουδέν έπραξε.
3. Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου (και έπειτα από δυόμισι μήνες ολιγωρίας του κ. Βενιζέλου) ο κ. Ράσμουσεν αιφνιδίασε απόλυτα την ελληνική πλευρά, καταθέτοντας πρόταση ενός «package deal». Το «πακέτο Ράσμουσεν» προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την ίδρυση στρατηγείου χερσαίων δυνάμεων στη Σμύρνη, την κατάργηση των αεροπορικών στρατηγείων Λάρισας και Σμύρνης και την επιβεβαίωση της πρωτοκαθεδρίας των ισχυρών μελών του ΝΑΤΟ με παραμονή του ναυτικού στρατηγείου στο Νόρθγουντ της Βρετανίας και του αεροπορικού στο Ράμσταϊν της Γερμανίας. Πρακτικά, ο κ. Ράσμουσεν μεταβίβασε στην Αθήνα την κεντρική ιδέα των προτάσεων που είχε καταθέσει η Τουρκία από τον Μάρτιο.
4. Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ τόνισε, τις τελευταίες ημέρες του Μαΐου και τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου, προς την ελληνική κυβέρνηση ότι πρόκειται για τον «καλύτερο δυνατό συμβιβασμό». Πρόσθεσε ότι η Αθήνα βρίσκεται ενώπιον μιας «πολιτικής συμφωνίας» που όφειλε να δεχθεί και η οποία έχει και «στρατιωτική λογική», επικαλούμενος τις εκτιμήσεις του Ελληνοαμερικανού ανώτατου διοικητή συμμαχικών δυνάμεων Ευρώπης του ΝΑΤΟ (SACEUR), ναυάρχου Τζ. Σταβρίντις.
5. Η «πολιτική συμφωνία», που απεδέχθη ο κ. Βενιζέλος, προβλέπει ότι το νέο στρατηγείο της Σμύρνης, «μεταξύ άλλων», α) θα είναι «υπεύθυνο για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση» χερσαίων επιχειρήσεων, β) θα προσφέρει την «επιπλέον δυνατότητα διοίκησης μειζόνων επιχειρήσεων επιπέδου πολλών Σωμάτων» (ακόμα και μεγαλύτερων από εκείνα που θα διοικούνται από τα κεντρικά, μεικτά στρατηγεία στην Ολλανδία και την Ιταλία!) και γ) θα διευκολύνει το ΝΑΤΟ «ως προς τη συλλογική άμυνα, τον χειρισμό κρίσεων και τη συλλογική ασφάλεια».
Οι παραπάνω, ευρείες, διατυπώσεις και η φράση «μεταξύ άλλων» προοιωνίζονται ότι η Αγκυρα θα εγείρει σύντομα πρόσθετες απαιτήσεις για τα ερχόμενα, πολλά χρόνια. Αλλωστε, όπως καταλήγουν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, ο κ. Ράσμουσεν έχει ήδη υπογραμμίσει σε όλες τις συμμαχικές κυβερνήσεις (και μάλιστα εγγράφως) ότι το ΝΑΤΟ δεν διαθέτει επαρκή οικονομικά και στρατιωτικά μέσα, οπότε αποδέχεται την προσφορά της Τουρκίας για τις χερσαίες επιχειρήσεις. Ο,τι δηλαδή είχε εντοπίσει έγκαιρα, πριν από τον Μάρτιο, το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά υποβάθμισε ο κ. Βενιζέλος.
Η μεγαλύτερη ήττα… από το 1952!
Το «Μνημόνιο Βενιζέλου» σημαίνει ότι, για πρώτη φορά από την ένταξη στο ΝΑΤΟ το 1952 και από τον οργανωτικό εκσυγχρονισμό του 1999, δεν θα υπάρχει ισορροπία των συμμαχικών δομών στην Ελλάδα και την Τουρκία. Το CAOC Λάρισας βρίσκεται μόνον σε θεωρητική εφεδρεία, ενώ το νέο «Land Command» Σμύρνης έχει πρακτικό και διευρυνόμενο ρόλο. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι για τα CAOC διαμαρτυρήθηκε πιο έντονα η Πορτογαλία (που δεν αντιμετωπίζει διμερή προβλήματα) παρά η Ελλάδα!
Η απόσταση του κ. Βενιζέλου από την πραγματικότητα ήταν τόσο μεγάλη, ώστε από τον περασμένο Οκτώβριο ήλπιζε ότι με ένα απλό υπόμνημά του προς τον κ. Ράσμουσεν θα έλυνε και άλλα προβλήματα στο Αιγαίο. Πίστευε ότι θα εξουδετέρωνε το λεγόμενο Luns Ruling του 1984 και την Aegean Guidance Policy του 2007 για την ένταξη της Λήμνου στον συμμαχικό σχεδιασμό και για τις υπερπτήσεις 19 ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου αντιστοίχως. Αντί να κερδίσει κάτι απ’ αυτά, ο κ. Βενιζέλος έχασε και το αεροπορικό στρατηγείο.
Αλέξανδρος Τάρκας
Μ.Η.Τ. 232120