Τη στιγμή που τα δημόσια νοσοκομεία συρρικνώνονται, κλινικές κλείνουν λόγω έλλειψης χρημάτων και προσωπικού, και το ΕΣΥ «βράζει» από αγανάκτηση και οργή, έρχονται κάποιες καλές ειδήσεις, σαν όαση στην έρημο, που αποδεικνύουν ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν είναι παρά ένας κοιμισμένος γίγαντας που, όταν αποφασίσει να βγει από τον λήθαργό του, μπορεί να κάνει θαύματα που γίνονται παγκοσμίως γνωστά.
Αυτό αποδεικνύει, άλλωστε, η Κλινική Χειρουργικής Ογκολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου στο Ηράκλειο της Κρήτης, που τον περασμένο Απρίλιο βραβεύτηκε από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Χειρουργικής της Παχυσαρκίας ( IFSO) και πιστοποιήθηκε ως το πρώτο «Κέντρο Αριστείας στη Βαριατρική και Μεταβολική Χειρουργική» στη χώρα μας.
Η βαριατρική είναι η ιατρική επιστήμη που ασχολείται με τη νόσο της παχυσαρκίας και τη θεραπεία της από ιατρούς εξειδικευμένους στις παθήσεις του μεταβολισμού. Εάν αυτό δεν σας λέει τίποτα, τότε σίγουρα θα έχετε ακούσει για τις χειρουργικές επεμβάσεις σε ασθενείς που πάσχουν από παχυσαρκία, οι οποίες στα ιδιωτικά νοσοκομεία στοιχίζουν έως και 7.000 ευρώ. Μόνο που στο νοσοκομείο του Ηρακλείου αυτές οι επεμβάσεις είναι δωρεάν, αφού πραγματοποιούνται στο πρώτο δημόσιο νοσοκομείο που έχει πιστοποιηθεί από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Χειρουργικής και Παχυσαρκίας, γεγονός που αυξάνει το κύρος του «τραυματισμένου» ΕΣΥ. Μάλιστα, όπως σημείωσε, μιλώντας στη «δημοκρατία», ο κ. Ιωάννης Μελισσάς, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας, στη συγκεκριμένη κλινική έρχονται για να χειρουργηθούν ασθενείς από τον Καναδά, τη Γερμανία, την Κύπρο, ακόμα και από τη Νότιο Αφρική.
Αξίζει να τονιστεί ότι στο εξωτερικό είναι γνωστά τα ευεργετικά αποτελέσματα της απώλειας βάρους σε πολλές ασθένειες, όπως σακχαρώδης διαβήτης, καρκίνος του μαστού και του προστάτη, υπέρταση, άπνοια αλλά και στην ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς που αποκτά ένα ελκυστικό και υγιές σώμα, επεσήμανε ο κ. Μελισσάς: «Οι μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι ελάχιστες, η θνητότητα είναι σχεδόν μηδενική, ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία “ανασαίνουν” οικονομικά από τους ασθενείς που έχουν θεραπευτεί από τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αλλά και από εκείνους που χάνοντας βάρος μειώνουν ταυτόχρονα την πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος, εγκεφαλικών, οσφυαλγίας, καρκίνων όπως του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτη, και μιας μεγάλης ομάδας ασθενειών που αποδεδειγμένα προκαλεί η νοσογόνος παχυσαρκία» εξηγεί ο καθηγητής.
Η πιστοποίηση ως Κέντρο Αριστείας
Η διεκδίκηση του τίτλου Κέντρου Αριστείας στη Βαριατρική και Μεταβολική Χειρουργική δεν είναι εύκολη υπόθεση… Η διαδικασία πιστοποίησης είναι μακρόχρονη και διαφανής, και η υποψήφια κλινική μπαίνει για δύο χρόνια κάτω από το «μικροσκόπιο» της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Χειρουργικής της Παχυσαρκίας.
«Πριν από δύο χρόνια απέστειλα ηλεκτρονικά την αίτηση στην ιστοσελίδα της Ομοσπονδίας, όπου συμπλήρωσα όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές. Δηλαδή ότι διαθέτουμε χειρουργικά τραπέζια με συγκεκριμένες διαστάσεις για ασθενείς άνω των 120 κιλών, αξονικό τομογράφο για 120 κιλά με συγκεκριμένες διαστάσεις για να χωράνε οι συγκεκριμένοι ασθενείς, μεγάλα ασανσέρ και φορεία» εξηγεί ο κ. Ιωάννης Μελισσάς.
Εκτός, όμως, από τις αυστηρές υλικοτεχνικές υποδομές που πρέπει να πληροί η υποψήφια κλινική, χρειάζεται να είναι επανδρωμένη με εξειδικευμένη ομάδα γιατρών στη Βαριατρική (ενδοκρινολόγος, διατροφολόγος, χειρουργοί) και νοσηλευτών.
Οταν συγκεντρωθεί επαρκής αριθμός ασθενών, τότε επισκέπτεται την κλινική ένας επιθεωρητής, ο οποίος ελέγχει την ακρίβεια των δηλωθέντων στοιχείων, όπως και την επάρκεια του κέντρου σε υποδομές και εξειδικευμένο νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό. Παράλληλα ο ελεγκτής έχει φροντίσει να παρακολουθεί και να καταγράφει την πορεία της υγείας των ασθενών πριν και μετά την επέμβαση. Τα στατιστικά στοιχεία του κέντρου από τη βάση δεδομένων και η αναφορά του ελεγκτή αξιολογούνται από δύο κριτές του εξωτερικού.
Εάν η κλινική «περάσει τις εξετάσεις», τότε το πιστοποιητικό ως Κέντρο Αριστείας (Centre of Excellence) υπογράφεται από τον πρόεδρο του IFSO και δίνεται στον επικεφαλής της κλινικής.
Μέχρι σήμερα στα Κέντρα Αριστείας των 19 ευρωπαϊκών χωρών, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα της IFSO, έχουν χειρουργηθεί 4.600 ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία, από τους οποίους οι 1.238 στην Ελλάδα.
Η συνολική θνητότητα όλων των επεμβάσεων, συμπεριλαμβανόμενης και εκείνης των επανεγχειρήσεων, είναι σχεδόν μηδενική, δηλαδή 0,09% (4 συνολικά ασθενείς στις 4.600 εγχειρήσεις).
Ταυτόχρονα η απώλεια βάρους ξεπερνά σε ποσοστό το 65%, ενώ η ίαση, η σημαντική βελτίωση των συνοδών παθήσεων (διαβήτης, υπέρταση, άπνοια κ.ά.), κυμάνθηκε από 54% μέχρι 92% ανάλογα με την πάθηση.
Τα είδη των επεμβάσεων
Γαστρικός δακτύλιος
Είναι μόνιμη περιοριστική τεχνική που ελαττώνει την ποσότητα της τροφής που μπορεί να καταναλωθεί. Ετσι η επέμβαση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια του παραπανίσιου βάρους. Ο δακτύλιος τοποθετείται γύρω από το στομάχι εξωτερικά και δημιουργεί ένα είδος κλεψύδρας που το πάνω μέρος της χωρά πολύ λιγότερη τροφή από ό,τι όλο το στομάχι.
Η επέμβαση που γίνεται λαπαροσκοπικά διαρκεί λιγότερο από μία ώρα και το πλεονέκτημά της είναι ότι μπορεί να ρυθμιστεί το εύρος του δακτυλίου, με μια βαλβίδα που τοποθετείται κάτω από το δέρμα. Ετσι μπορεί να σφίγγεται για να μειώσει την ποσότητα της τροφής που περνά στο έντερο και απορροφάται, ή να χαλαρώνει ώστε αυτή η ποσότητα τροφής να αυξάνεται. Μετεγχειρητικά η παραμονή στην κλινική περιορίζεται συνήθως σε μία ημέρα. Η απώλεια του παραπανίσιου βάρους μετεγχειρητικά είναι περίπου 55%.
Επιμήκης γαστρεκτομή
Με τη μέθοδο αυτή περιορίζεται η ποσότητα της τροφής, άρα η όρεξη και η βουλιμία. Αυτό επιτυγχάνεται επειδή σταματά η παραγωγή από τον θόλο του στομάχου μιας ορμόνης, της γκρελίνης, που προκαλεί αύξηση της όρεξης.
Η περιεκτικότητα του στομαχιού περιορίζεται με ραφές έτσι ώστε να χωρά 100-150 ml τροφής, ενώ παραμένει ο πυλωρός που ρυθμίζει τη φυσιολογική έξοδο των τροφών προς τον δωδεκαδάκτυλο και το λεπτό έντερο.
Η κένωση του στομάχου, που τώρα έχει μορφή «μανικιού», επιταχύνεται, με αποτέλεσμα το λεπτό έντερο να εκκρίνει ορμόνες που περιορίζουν την επιθυμία για λήψη τροφής. Με αυτούς τους μηχανισμούς η επέμβαση αυτή οδηγεί σε πολύ καλή απώλεια βάρους.
Υστερα από επιμήκη γαστρεκτομή, δηλαδή, χάνεται το παραπανίσιο βάρος, γιατί χορταίνουμε ευκολότερα και η τροφή που χωρά στο στομάχι είναι πολύ λιγότερη από πριν. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Μετεγχειρητικά η παραμονή στην κλινική είναι περίπου 2 ημέρες. Η απώλεια του παραπανίσιου βάρους φτάνει περίπου στο 65%, ύστερα από επιμήκη γαστρεκτομή.
Πτύχωση στομάχου
Είναι μια νέα λαπαροσκοπική χειρουργική μέθοδος που διαρκεί περίπου 90 λεπτά και μοιάζει με την επιμήκη γαστρεκτομή. Η διαφορά είναι ότι δεν αφαιρείται τμήμα του στομάχου, αλλά πτυχώνεται προς το εσωτερικό του στομαχιού ώστε να περιορίζεται ο όγκος του και η χωρητικότητά του σε τροφή.
Η μέθοδος έχει το πλεονέκτημα ότι δεν γίνεται τομή στο στομάχι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επιπλοκή της διαφυγής γαστρικού περιεχομένου στην περιτοναϊκή κοιλότητα.
Μετεγχειρητικά συνήθως η νοσηλεία είναι μία ή δύο ημέρες και η απώλεια βάρους φτάνει στο 50%.
By pass
Η πολύπλοκη αυτή επέμβαση είναι γνωστή και σαν γαστρικό Βy pass και συνδυάζει τον περιορισμό της τροφής που μπορούμε να καταναλώσουμε με την αλλαγή στην έκκριση ορμονών του πεπτικού σωλήνα και τη μείωση της όρεξης.
Σε αυτή τη λαπαροσκοπική επέμβαση, διάρκειας περίπου 2-2,5 ωρών, δημιουργείται ένας μικρός γαστρικός θύλακας (μικρό τμήμα του στομάχου) σε συνέχεια του οισοφάγου, που γεμίζει εύκολα με μικρή ποσότητα τροφής. Ο θύλακας αυτός συνδέεται απευθείας με το λεπτό έντερο και έτσι η τροφή δεν περνά μέσα από το υπόλοιπο στομάχι και τον δωδεκαδάκτυλο. Γι’ αυτό η επέμβαση ονομάστηκε γαστρική παράκαμψη.
Επειδή καταργείται η πυλωρική βαλβίδα μετά την κατανάλωση σακχαρούχων τροφών, ο ασθενής αισθάνεται ναυτία και τάση προς εμετό, ιδρώνει και γενικά αποφεύγει τη λήψη τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες.
Εχει, όμως, περισσότερες επιπλοκές και μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τις προηγούμενες τεχνικές.
Επίσης, θα χρειαστεί η λήψη βιταμινούχων σκευασμάτων, ασβεστίου, σιδήρου και φυλλικού οξέος καθημερινά όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Η παραμονή στην κλινική είναι συνήθως 3-5 ημέρες μετεγχειρητικά και η απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους φτάνει το 70%.
Χολοπαγκρεατική εκτροπή
Η επέμβαση αυτή είναι η πιο αποτελεσματική ως προς την απώλεια βάρους, που φτάνει το 75-80%. Επίσης, μετά την επέμβαση ο σακχαρώδης διαβήτης θεραπεύεται σε ποσοστό 98-99%. Τα ευεργετικά της αποτελέσματα θα έπρεπε να οδηγήσουν στην αποκλειστική χρήση της για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη.
Ομως, επειδή είναι τεχνικά δύσκολη και συνοδεύεται από μεγαλύτερη θνητότητα και επιπλοκές, συγκριτικά με τις άλλες επεμβάσεις, η χρήση της περιορίζεται σε εξειδικευμένα κέντρα και σε ασθενείς με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και όταν συνυπάρχει παχυσαρκία και διαβήτης. Λαπαροσκοπικά η επέμβαση γίνεται σε περίπου 3-3,5 ώρες και η νοσηλεία διαρκεί 4 με 5 ημέρες. Μετεγχειρητικά είναι απαραίτητη η καθημερινή λήψη δισκίων ασβεστίου, σιδήρου και φυλλικού οξέος.
Ρίτα Μελά
Μ.Η.Τ. 232120