Πίσω από τους καταπράσινους κήπους, τα παιχνίδια, τα γέλια και τις φωνές που «γεμίζουν» τα καλοσυντηρημένα κτίρια του Κέντρου Βρεφών «Μητέρα» στο Ιλιον «κρύβονται» οι συγκλονιστικές ιστορίες 82 παιδιών που φιλοξενούνται αυτή την περίοδο στις εγκαταστάσεις του. Ιστορίες όπως εκείνη του 7χρονου Μαζίν, γιου μεταναστών από την Αφρική, που εγκαταλείφθηκε ξαφνικά από τους γονείς του, παρουσιάζει συμπτώματα βαριάς μελαγχολίας και κάθε τόσο δέχεται τις επισκέψεις της μητέρας του.
Ιστορίες σαν του Αγγελου, του Αρη, της Ευαγγελίας, που «ξεχάστηκαν» στον θάλαμο κάποιου νοσοκομείου, επειδή γεννήθηκαν με προβλήματα υγείας ή εξαιτίας οικονομικών δυσκολιών της οικογένειάς τους. Παιδιά που ζουν κλεισμένα σε ένα ίδρυμα και περιμένουν για χρόνια, ίσως μάταια, ένα ζευγάρι που θα τους προσφέρει όσα τους στέρησαν οι φυσικοί γονείς τους. «Μεγαλώνουν με αυτή την προσδοκία. Οταν βλέπουν έναν άγνωστο χαίρονται, πέφτουν πάνω του, τον αγκαλιάζουν. Και σχεδόν πάντα ρωτάνε: «Για μένα ήρθες;». Κάθε φορά που το ακούω, ανατριχιάζω» λέει ο πρόεδρος του Δ.Σ. Δημήτρης Βεζυράκης.
Περνώντας το κατώφλι του Κέντρου, τα ψηλά δέντρα, τα λουλούδια, τα πέτρινα κτίρια με τα κεραμίδια συνθέτουν ένα σκηνικό που μοιάζει ιδανικό για τη φιλοξενία παιδιών. «Από εγκαταστάσεις πάμε καλά. Αλλά όσο κι αν προσπαθούμε να τις κρατήσουμε σε υψηλό επίπεδο, μιλάμε για ένα περιβάλλον θλιβερό. Οποιος έχει αντίθετη άποψη, ας έρθει να μείνει εδώ για μία εβδομάδα» αναφέρει ο κ. Βεζυράκης, περπατώντας προς τη μεγάλη παιδική χαρά που φτιάχτηκε το 2003 σε έναν από τους κήπους του Κέντρου.
Κοντά στη μεγάλη πλαστική τσουλήθρα κάνει τη βόλτα του ο Παύλος, ένα ξανθό αγοράκι 3 ετών. Δίπλα του, δύο γυναίκες, εργαζόμενες στο ίδρυμα, κρατούν στην αγκαλιά τους δύο βρέφη. Δέκα μέτρα δεξιά τους, ένα ζευγάρι έχει απλώσει μια πετσέτα στο γρασίδι και παίζει με το κοριτσάκι που ετοιμάζεται να υιοθετήσει. «Είναι το στάδιο της προσαρμογής. Οι υποψήφιοι γονείς γνωρίζουν το παιδί και εμείς βλέπουμε τις αντιδράσεις τους». Την ίδια ώρα, ακόμα ένα ζευγάρι περνάει τη διαδικασία προσαρμογής σε ένα από τα «περίπτερα» των βρεφών.
Τα «περίπτερα» μοιάζουν με μικρά διαμερίσματα και φιλοξενούν 11-12 παιδιά. Το μεγαλύτερο δωμάτιο θυμίζει παιδότοπο. Κρεβάτια ή ξύλινες κούνιες, ανάλογα με την ηλικία των μικρών «ενοίκων», παιχνίδια, ζωγραφιές στους τοίχους, μωρά που κυλιούνται σε στρώματα, τρέχουν και φωνάζουν. Οι άλλες τέσσερις πόρτες κρύβουν ένα μικρό καθιστικό, ένα δωμάτιο με ξύλινο κρεβάτι, το μπάνιο και μια αποθήκη.
«Δυστυχώς, λόγω έλλειψης προσωπικού, αναγκαστήκαμε να κλείσουμε ένα περίπτερο. Ισως κλείσει και δεύτερο. Το βρεφοκομικό τμήμα είναι σε οριακό σημείο. Περιμένουμε 12 άτομα, εποχικό προσωπικό, αλλιώς δεν βγαίνουν οι άδειες του καλοκαιριού. Το 2003 είχαμε 18 κοινωνικούς λειτουργούς, σήμερα μόνο επτά».
Στον διάδρομο που οδηγεί στον παιδικό σταθμό, μια βρεφοκόμος προσπαθεί να… συγκρατήσει τον 7χρονο Χρήστο. Στο χέρι του κρατάει ένα πλαστικό αυτοκινητάκι. «Γεια σου! Το δικό σου αυτοκίνητο τι χρώμα είναι;». Ο Χρήστος ανήκει στην κατηγορία των «άτυχων» παιδιών του Κέντρου. «Ατυχο με την έννοια ότι είναι πολύ δύσκολο να υιοθετηθεί. Εχει νοητικά προβλήματα και είναι μεγάλος σε ηλικία». Από τα περίπου 200 ζευγάρια που απευθύνονται κάθε χρόνο στην κοινωνική υπηρεσία του ιδρύματος με σκοπό την υιοθεσία, η συντριπτική πλειονότητα ζητάει παιδιά απολύτως υγιή. Ωστόσο, από τα 82 παιδιά που φιλοξενούνται αυτή την περίοδο στο Κέντρο, το ένα τρίτο αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως ψυχοκοινωνική καθυστέρηση ή αργή ψυχοκοινωνική εξέλιξη.
«Οι υποψήφιοι γονείς απορρίπτουν συνήθως και τα παιδιά άλλης φυλής, τα παιδιά τοξικομανών ή Ρομά, όσα είναι πάνω από 4 ετών ή έχουν νομικές εκκρεμότητες και δεν είναι άμεσα διαθέσιμα. Μας κατηγορούν ότι κρατάμε τα παιδιά. Αλήθεια, πιστεύει κανείς ότι υπάρχουν γυναίκες που γεννούν συνεχώς μωρά προς υιοθεσία με όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά; Και το σημαντικότερο. Ρώτησε ποτέ κανείς πόσο καιρό περιμένουν τα παιδιά μέχρι να βρεθεί μια οικογένεια να τα υιοθετήσει;». Η διαδικασία ελέγχου ενός ζευγαριού, πριν ξεκινήσουν οι διαδικασίες της υιοθεσίας, διαρκεί περίπου τρεις μήνες. «Γίνονται 10-12 συναντήσεις. Από εκεί και πέρα, υπάρχει αναμονή που μπορεί να φτάσει τα 4-5 χρόνια μέχρι να βρεθεί παιδί που να ταιριάζει στα κριτήρια των υποψήφιων γονέων. Αν ένα ζευγάρι ζητήσει παιδί με προβλήματα, η αίτησή του εξετάζεται κατά προτεραιότητα».
Τα «τυχερά» παιδιά, που δεν έχουν «μειονεκτήματα», παραμένουν κατά μέσο όρο στο Κέντρο για περίπου έναν χρόνο. Τα «άτυχα» παραμένουν 3-5 χρόνια, ή δεν υιοθετούνται ποτέ. «Πριν λίγες ημέρες έφυγε ένα παιδί για το ΠΙΚΠΑ Βούλας και θα ακολουθήσουν άλλα δύο. Αποστολή του Κέντρου είναι η φιλοξενία παιδιών μέχρι 5 ετών, ωστόσο, σήμερα έχουμε ακόμα και 10χρονο. Τα κρατάμε όσο μπορούμε, με την ελπίδα να βρεθεί μια ανάδοχη οικογένεια που θα τα βοηθήσει να ζήσουν καλύτερα. Διαφορετικά, περνούν όλη τη ζωή τους σε ιδρύματα».
Προστατεύει σήμερα 83 παιδιά, ηλικίας 1,5 έως 46 ετών
Το πρόγραμμα αναδοχής του Κέντρου Βρεφών «Μητέρα» προστατεύει σήμερα 83 παιδιά, ηλικίας 1,5 έως 46 ετών. «Εχουμε 31 ενήλικες που τοποθετήθηκαν σε ανάδοχες οικογένειες όταν ήταν μικροί. Δεν ανήκουν πια στην αρμοδιότητά μας, αλλά παραμένουν εκεί για να μη μεταφερθούν σε ιδρύματα ασυλιακού τύπου» λέει ο κ. Βεζυράκης. Σε ανάδοχες οικογένειες καταλήγουν τα παιδιά με ιατρικά ή νοητικά προβλήματα που κανείς δεν θέλει να υιοθετήσει.
Το Κέντρο καλύπτει οικονομικά όλες τις ανάγκες τους, από την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη μέχρι τα έξοδα ένδυσης και υπόδησης. Την τελευταία δεκαετία, πάντως, μόλις μία ή δύο οικογένειες τον χρόνο προχωρούν σε αναδοχή. «Είναι κρίμα. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα μπορούσαν να ζήσουν καλύτερα. Να γλιτώσουν από τον ιδρυματισμό, να αποκτήσουν ερεθίσματα».
Ενα άλλο πρόγραμμα του «Μητέρα» προσφέρει στέγη, τροφή, περίθαλψη και ψυχολογική στήριξη σε μητέρες ή εγκύους με οικονομικά, κοινωνικά ή άλλα προβλήματα. Στο «περίπτερο» Φιλοξενίας Μητέρων έμειναν πέρυσι για ένα διάστημα 11 γυναίκες από την Ελλάδα, τη Ρουμανία, την Αιθιοπία, τη Βουλγαρία και την Κροατία.
Εφευγα από τη δουλειά και ένιωθα τύψεις, ότι δεν πρόσφερα αρκετά
«Οταν αποχαιρετούν έναν φίλο τους, στεναχωριούνται, χαίρονται, ζηλεύουν, όλα μαζί»
Στα 25 χρόνια που εργάζεται στο Κέντρο Βρεφών «Μητέρα» έχουν περάσει από τα χέρια της εκατοντάδες παιδιά. Η βρεφοκόμος Εφη Βλάχου θυμάται ακόμα τη συμβουλή που της έδωσαν οι «παλιές» συνάδελφοί της, όταν μπήκε για πρώτη φορά στο ίδρυμα για να πιάσει δουλειά. «Να αφήνεις τα προβλήματά σου έξω από την πόρτα όταν έρχεσαι και να ξεχνάς τι συμβαίνει στο “Μητέρα” όταν επιστρέφεις στο σπίτι σου». Εκείνη την εποχή, σε ηλικία 20 ετών, δεν μπορούσε να καταλάβει τι εννοούσαν. «Με τα χρόνια, είδα πόσο ψυχοφθόρο είναι αυτό που κάνω. Εφευγα και ένιωθα τύψεις, ότι δεν πρόσφερα αρκετά στα παιδιά. Και ύστερα κοίταζα τα δικά μου παιδιά και είχα το ίδιο αίσθημα ενοχής απέναντί τους. Και τώρα μου συμβαίνει μερικές φορές, αλλά έχω την εμπειρία να το αντιμετωπίσω».
Στο μυαλό κάθε μπόμπιρα και κάθε «δεσποινίδος» του Κέντρου, οι γυναίκες που αναλαμβάνουν τη φροντίδα τους παίρνουν τη θέση της μητέρας που τους εγκατέλειψε. «Κάθε γυναίκα έρχεται πιο κοντά με ένα παιδί, δένεται μαζί του, μαθαίνει κάποια πράγματα για το ιστορικό του. Ολα τα παιδιά του ιδρύματος έχουν τη μαμά τους». Ο «γιος» της κυρίας Βλάχου, ο Χαράλαμπος, ήρθε στο ίδρυμα όταν ήταν ενός έτους. Υστερα από 6 χρόνια παραμονής, βρήκε νέα στέγη στα παιδικά χωριά SOS. «Δεν μπορώ να το ξεχάσω αυτό το παιδί, ακόμα πηγαίνω και το βλέπω. Το έφεραν λίγο μετά την εγκυμοσύνη μου, ήταν κοντά στην ηλικία του μικρότερου γιου μου, πραγματικά το αγάπησα».
Ο αποχωρισμός της «μαμάς» από το «παιδί» της είναι πάντα συγκινητικός. «Από τη μία πληγώνεσαι που δεν θα το βλέπεις πια, από την άλλη, αν υιοθετηθεί, ξέρεις ότι είναι για το καλό του. Με τα χρόνια καταλαβαίνεις ότι τα παιδιά είναι περαστικά, πρέπει να φύγουν. Και τα παιδιά που μένουν πίσω το καταλαβαίνουν. Οταν αποχαιρετούν έναν φίλο τους, στεναχωριούνται, χαίρονται, ζηλεύουν, όλα μαζί». Η στιγμή, όμως, που οι βρεφοκόμοι συνήθως δυσκολεύονται να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους είναι εκείνη της γνωριμίας του παιδιού που υιοθετείται με τους νέους του γονείς. «Τα βλέμματα που ανταλλάσσουν, τα πρώτα λόγια, η εντύπωση ότι το παιδί καταλαβαίνει ότι είναι ώρα να φύγει. Απίστευτο συναίσθημα».
Αριθμοί
82 παιδιά φιλοξενούνται στο Κέντρο Βρεφών «Μητέρα»
45 παιδιά εισήλθαν πέρυσι στο ίδρυμα
32 υιοθετήθηκαν το 2010
7 οδηγήθηκαν πέρυσι σε άλλα ιδρύματα
510.191, 47 ευρώ το ετήσιο κόστος του προγράμματος αναδοχής
Γεράσιμος Κόντος
Φωτό: Χρήστος Ζήνας
Μ.Η.Τ. 232120