«Είμαστε πλούσιοι αλλά άτολμοι» διατυμπανίζουν όλο και περισσότεροι Ελληνες επιστήμονες, κατηγορώντας τις κυβερνήσεις της Ελλάδας ότι εδώ και δεκατρία χρόνια κρατούν «σφραγισμένο» τον ορυκτό πλούτο της χώρας, που θα μπορούσε να δώσει σημαντική ώθηση στην ελληνική οικονομία δείχνοντας την έξοδο από το τούνελ της οικονομικής κρίσης. Επειτα από τις επιτυχίες που σημειώνουν στον εντοπισμό σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων το Ισραήλ και η Κύπρος, πληθαίνουν οι φωνές κάνουν λόγο για «χρυσό» στο ελληνικό υπέδαφος που παραμένει ανεκμετάλλευτος.
Τις απόψεις τους επί του θέματος παρουσίασαν στο Συνέδριο του Economist, στις 19 Μαΐου, ορισμένοι από τους πιο εξειδικευμένους επιστήμονες και επαγγελματίες στον τομέα των υδρογονανθράκων, που υποστήριξαν ότι πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα οι έρευνες από σοβαρούς επενδυτές. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης εξήγγειλε τη σύσταση φορέα διαχείρισης υδρογονανθράκων, με σκοπό τη διενέργεια ερευνών κυρίως στη δυτική Πελοπόννησο και τη Στερεά. Οπως εκτιμάται, όμως, η «μερίδα του λέοντος» των περίφημων υδρογονανθράκων εντοπίζεται στα βαθιά νερά της νότιας Κρήτης.
Το παράδειγμα του Ισραήλ, που πρόσφατα ανακάλυψε τεράστια κοιτάσματα, με μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες να αναλαμβάνουν την εξόρυξή τους, αλλά και τα σοβαρά αποθέματα που ανέδειξαν οι γεωφυσικές μελέτες στην Κύπρο πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες να διαθέτει και η Ελλάδα πολύτιμους υδρογονάνθρακες, κυρίως φυσικό αέριο. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση πριν από το 2020 θα αντιμετωπίσει μεγάλο ενεργειακό πρόβλημα, όχι μόνο από την έλλειψη αργού πετρελαίου, αλλά και από την αδυναμία της Ρωσίας και των χωρών της Βορείου Αφρικής να ικανοποιήσουν τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες τους σε φυσικό αέριο. Αυτό το κενό μπορεί να το καλύψουν εν μέρει τα νέα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στην ανατολική Μεσόγειο» σημειώνει ο Αντώνης Φώσκολος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά.
«Η νότια και νοτιοανατολική θαλάσσια περιοχή της Κρήτης παρουσιάζει τις υψηλότερες πιθανότητες εντοπισμού υδρογονανθράκων, κυρίως φυσικού αερίου. Νότια της Κρήτης, όπου υπάρχουν εννέα λασποηφαίστεια, οι επιστημονικές ενδείξεις μιλούν για πολύ μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων, που πιθανώς να προσεγγίζουν και το 1,5 τρισ. κυβικά μέτρα. Νοτιοανατολικά της Κρήτης εκτείνεται το ελληνικό τμήμα της λεκάνης του Ηροδότου, όπου τα αποθέματα υπολογίζονται ακόμα μεγαλύτερα και μπορεί να αγγίζουν τα 2 τρισ. κυβικά μέτρα, κατ’ αντιστοιχία με τις ανακαλύψεις φυσικού αερίου στον Κώνο του Νείλου, που έχουν γίνει από τις εταιρίες SHELL και BP, και τις προβλέψεις των πιθανών αποθεμάτων φυσικού αερίου στο κυπριακό τμήμα της λεκάνης του Ηροδότου, που εφάπτεται του ελληνικού τμήματος» εξηγεί ο κ. Φώσκολος.
Το παράδειγμα Ισραήλ και Κύπρου
Το Ισράηλ έχει εντοπίσει τον τελευταίο χρόνο δύο πολύ μεγάλα κοιτάσματα, το Λεβιάθαν και το Ταμάρ. Το Λεβιάθαν, που διαθέτει δυναμικότητα 450 δισ. κυβικά μέτρα., βρίσκεται στη Λεκάνη της Λεβαντίνης, η οποία εκτείνεται από τον Λίβανο έως την Κύπρο. «Τα δύο αυτά κοιτάσματα αθροιστικά παρουσιάζουν δυναμικότητα που πλησιάζει το ένα τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Είναι σαφές ότι για να φτάσουν στα διαπιστωμένα αυτά κοιτάσματα οι Ισραηλινοί ερευνούν συστηματικά τα τελευταία 25 χρόνια, σε βάθος νερών που αγγίζει τα 1.800 μέτρα. Τα κοιτάσματα δεν ανακαλύπτονται από τη μια μέρα στην άλλη» τονίζει ο δρ Κωνσταντίνος Νικολάου, γεωλόγος πετρελαίου και ενεργειακός οικονομολόγος, τέως τεχνικός διευθυντής των ΕΛ.ΠΕ. και νυν τεχνικός σύμβουλος της Ενεργειακής Αιγαίου.
Το παράδειγμα της Κύπρου, όμως, είναι ακόμα εντυπωσιακότερο. Με πείσμα και επίμονη δουλειά οι Κύπριοι κατάφεραν, παρά τα προβλήματα στις τουρκοκυπριακές σχέσεις, να εντοπίσουν σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου μέσω γεωφυσικών μελετών και να προβούν σε παραχωρήσεις δικαιωμάτων σε αμερικανική ιδιωτική εταιρία, η οποία ετοιμάζεται να προχωρήσει σε γεώτρηση μέσα στους επόμενους μήνες. «Η Κύπρος άρχισε να διερευνά την αγορά υδρογονανθράκων το 2002, και το 2009, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα δηλαδή, είχε καταφέρει να συνάψει παραχώρηση σε αμερικανική εταιρία, υπερβαίνοντας όλα τα εμπόδια. Εχει συμφωνήσει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο και πρόσφατα με το Ισραήλ και τώρα βρίσκεται κοντά σε συμφωνία με τον Λίβανο. Επομένως, το παράδειγμα της Κύπρου αποδεικνύει ότι λύσεις υπάρχουν για όσους είναι δραστήριοι και δεν αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους» αναφέρει ο κ. Νικολάου.
Η πετρελαιοφόρος Λεκάνη του Ηροδότου και ο «σκόπελος» ΑΟΖ
Αν και δεν υπάρχουν επίσημα ερευνητικά στοιχεία, η Ελλάδα ενδέχεται να διαθέτει σοβαρά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, δεδομένης της γειτνίασής της με τη Λεκάνη του Ηροδότου, στην οποία η Αίγυπτος έχει ανακαλύψει αποθέματα που αγγίζουν τα 2,5 τρισ. κυβικά μέτρα. «Οι άκρες της Λεκάνης του Ηροδότου, που είναι αποδεδειγμένα πετρελαιοφόρος, ακουμπούν στην υποτιθέμενη ΑΟΖ της Ελλάδας, κάτι που σημαίνει πολύ ισχυρές ενδείξεις για κοιτάσματα υδρογονανθράκων» αναφέρει ο κ. Νικολάου, σημειώνοντας ότι για να παραχωρήσει δικαιώματα ερευνών αποκλειστικής εκμετάλλευσης σε ιδιωτικές εταιρίες η Ελλάδα, θα έπρεπε να έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, κάτι που δεν έχει γίνει.
«Η περιοχή της ΑΟΖ της Ελλάδας, αν την είχαμε οριοθετήσει με τα γειτονικά κράτη, εκτείνεται στη λεγόμενη Μεσογειακή Ράχη, στο γνωστό σεισμικό ελληνικό τόξο. Εκεί υπάρχει ένα παχύ στρώμα ιζημάτων και λασποηφαίστεια, τα οποία ενδέχεται να κρύβουν υδρογονάνθρακες. Ελάχιστα, ωστόσο, ερευνητικά δεδομένα έχουμε στα χέρια μας -και αυτά από σεισμικές έρευνες που πραγματοποίησαν ξένες εταιρίες παράνομα στην περιοχή- και τα οποία δείχνουν ότι μπορεί να διαθέτουμε πετρελαϊκά συστήματα» εξηγεί ο δρ Νικολάου. Στη δύσκολη περιοχή της νότιας Κρήτης, με βάθη θάλασσας που σε ορισμένα σημεία φτάνουν τα 2.500 μέτρα και δίχως να έχουμε οριοθετήσει ΑΟΖ με τη Λιβύη και την Αίγυπτο, είναι πολύ δύσκολο να δραστηριοποιηθούν ξένες εταιρίες.
Πολιτική ατολμία
«Η ατολμία των Ελλήνων πολιτικών είναι που μας έχει φέρει σε αυτή τη λιμνάζουσα κατάσταση. Από το 1998 που έκλεισε η ΔΕΠ σταμάτησε και η έρευνα. Αυτό είναι εγκληματικό. Εχουμε πλούτο και δεν τον εκμεταλλευόμαστε» σημειώνει ο κ. Φώσκολος. Στην ίδια κατεύθυνση τοποθετείται και ο κ. Νικολάου: «Οι πολιτικοί έχουν ευθύνη που κρατούν μια αγορά μαύρη και σκοτεινή, ενώ θα μπορούσε να εισρεύσει εισόδημα για τη χώρα. Υπάρχει και επενδυτικό ενδιαφέρον και δυναμικό. Αν η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας αποφασίσει να ανοίξει την αγορά, θα παιχτεί μεγάλο παιχνίδι, που μπορεί να δώσει εκατοντάδες θέσεις εργασίας και συμμετοχή της Ελλάδας στα κέρδη των εταιριών έως και 70%. Ολα αυτά, βέβαια, θα πάρουν κάποιο χρόνο ώσπου να υλοποιηθούν, αλλά θα αναστρέψουν το αρνητικό κλίμα που κυριαρχεί για την Ελλάδα και σε βάθος χρόνου θα αποφέρουν καρπούς».
Σε 25 χρόνια θα εξοικονομούσαμε $ 209.38 δισ.
Τις εντυπωσιακές εκτιμήσεις του παρουσίασε στο Συνέδριο του Economist που πραγματοποιήθηκε στις 17-19 Μαΐου στο Λαγονήσι ο Αντώνης Φώσκολος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, η εξοικονόμηση που θα μπορούσε να επιτύχει η Ελλάδα αν προχωρούσε στην εξόρυξη φυσικού αερίου θα άγγιζε τα 209.38 δισ. δολάρια σε βάθος εικοσιπενταετίας. «Κάθε χρόνο εισάγουμε 146.000.000 βαρέλια αργού πετρελαίου που στοιχίζουν στο Ελληνικό Δημόσιο περισσότερο από 14,6 δισ. δολάρια. Αν αυτό το ποσό το πολλαπλασιάσουμε επί 25 έτη, που συνήθως είναι η διάρκεια ζωής των αποθεμάτων υδρογονανθράκων, τότε το κόστος για τα 3,65 δισ. βαρέλια αργού πετρελαίου θα ανέλθει σε 365 δισ. δολάρια. Αν αυτή την ποσότητα την αντικαθιστούσαμε με την ενεργειακά ισοδύναμη ποσότητα φυσικού αερίου ελληνικής προελεύσεως που θα στοιχίζει 7,5 δολάρια/Gj (μέση τιμή), ήτοι 42,64 δολάρια/ισοδύναμο βαρέλι αργού πετρελαίου, τότε θα δαπανήσουμε 155, 62 δισ. δολάρια. Η διαφορά ανέρχεται σε 209,38 δισ. δολάρια και αποτυπώνει το ποσό που θα εξοικονομούσε η Ελλάδα, αν στηριζόταν σε ίδιους ενεργειακούς πόρους καταργώντας τις πανάκριβες εισαγωγές. Συνυπολογίζοντας το φυσικό αέριο που θα μπορούσε να διοχετευτεί στην Ευρώπη και τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργούσε στην Ελλάδα το άνοιγμα της αγοράς υδρογονανθράκων, ο κύριος Φώσκολος υπολογίζει πως το όφελος για τη χώρα θα μπορούσε να φτάσει τα 302 δισ. ευρώ σε βάθος είκοσι πέντε χρόνων.
Αριθμοί
- 209.38 δισ. δολάρια θα εξοικονομούσε η Ελλάδα αν προχωρούσε στην εξόρυξη σε βάθος 25ετίας
- 146.000.000 βαρέλια αργού πετρελαίου εισάγουμε κάθε χρόνο
- 14,6 δισ. δολάρια στοιχίζουν στο Ελληνικό Δημόσιο οι ετήσιες εισαγωγές
- 302 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι θα είναι το όφελος της χώρας μας σε βάθος είκοσι πέντε χρόνων
- 9 λασποηφαίστεια υπάρχουν στα νότια της Κρήτης
- 1,5 τρισ. κυβικά μέτρα υπολογίζουν τα αποθέματα υδρογονανθράκων σε αυτή την περιοχή
Χρυσάνθη Λαμπροπούλου
Μ.Η.Τ. 232120