Μπορεί να είναι νομικά και τεχνικά αδύνατη, με τα έως τώρα δεδομένα, η έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη, ωστόσο αν ήθελε σήμερα η Ελλάδα να υιοθετήσει το ευρώ, θα χρειαζόταν, για να ικανοποιήσει τους όρους του Μάαστριχτ, τουλάχιστον μια εικοσαετία!
Ολοι οι επιμέρους δείκτες της ελληνικής οικονομίας βρίσκονται εκτός στόχων, ειδικά όμως το δημόσιο χρέος κινείται εκτός ελέγχου. Πληθωρισμός, δημοσιονομικό έλλειμμα, δημόσιο χρέος και ύψος επιτοκίων αποτελούν τα βασικά κριτήρια για να γίνει δεκτή μια χώρα στη ζώνη του ευρώ, με βάση τη συνθήκη του Μάαστριχτ, που άλλαξε την πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 1992. Οι επίσημοι δείκτες και στις τέσσερις περιπτώσεις φανερώνουν έναν πλήρη εκτροχιασμό. Ο καθηγητής Οικονομικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Διονύσης Χιόνης τονίζει στη «δημοκρατία» ότι η κατάσταση, υπό αυτές τις συνθήκες, είναι «μη διαχειρίσιμη».
Ο πληθωρισμός, με βάση επίσημα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, βρίσκεται στο 3,9% για τον μήνα Απρίλιο. Το όριο του Μάαστριχτ είναι ο μέσος όρος του πληθωρισμού της χώρας να μην υπερβαίνει κατά 1,5 εκατοστιαία μονάδα τον μέσο όρο πληθωρισμού των τριών χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τις καλύτερες επιδόσεις. Σε δωδεκάμηνη βάση, χαμηλότερο πληθωρισμό στην ευρωζώνη κατέγραψαν η Ιρλανδία (-0,4%), η Λετονία (1,3%) και η Ολλανδία (1,4%). Ο μέσος όρος των τριών αυτών χωρών βρίσκεται στο 0,7%. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός τρέχει στην Ελλάδα επτά φορές πάνω από το όριο των καλύτερων χωρών της ευρωζώνης. Το κριτήριο είναι πληθωρισμός το πολύ 2,2% και στην Ελλάδα τρέχει με 5% (μέσος ετήσιος το 2010).
Το δημοσιονομικό έλλειμμα, ως δεύτερο κριτήριο του Μάαστριχτ, δεν πρέπει να υπερβαίνει την τιμή αναφοράς του 3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Στην Ελλάδα το δημοσιονομικό έλλειμμα τρέχει με 10,5% επί του ΑΕΠ (2010) και ο στόχος του Μνημονίου είναι να πέσει κάτω από το 3% το 2015. Ηδη η τρόικα έχει εκφράσει την άποψη ότι, αν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα ύψους 7 δισ. ευρώ, ίσως και παραπάνω, το έλλειμμα θα κινείται τα επόμενα 2-3 χρόνια κοντά στα επίπεδα του 10%, με μικρές διακυμάνσεις, άρα θα αδυνατεί να προσεγγίσει το όριο του 3%.
Επόμενο κριτήριο της συνθήκης του Μάαστριχτ είναι το δημόσιο χρέος να μην υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ (εκτός αν βρίσκεται σε συνεχή καθοδική πορεία και πλησιάζει ικανοποιητικά την τιμή αναφοράς). Η Ελλάδα, όταν μπήκε στην ευρωζώνη πριν από μια δεκαετία, πληρούσε τη δεύτερη προϋπόθεση και είχε χρέος κοντά στα επίπεδα του 105% του ΑΕΠ, με πορεία καθοδική. Σήμερα, με βάση επίσημα στοιχεία, το χρέος βρίσκεται στο 142,8% του ΑΕΠ για το 2010, από 127,1% που ήταν το 2009. «Το χειρότερο είναι ότι το δημόσιο χρέος έχει αποκτήσει μια ανοδική δυναμική, κάτι που σημαίνει ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται και τα επόμενα χρόνια. Με τα μέτρα αυτά που έχουν ληφθεί, είναι εξαιρετικά δύσκολο το δημόσιο χρέος να καταφέρει να προσεγγίσει την “προνομιακή” περιοχή του 105% του ΑΕΠ, μέσα στην ερχόμενη εικοσαετία» τονίζει ο κ. Χιόνης. Για να αλλάξει η κατάσταση χρειάζεται να παρθεί μια γενναία πολιτική απόφαση από την Ε.Ε. «Η Ευρώπη εμφανίζεται διστακτική απέναντι στο πρόβλημα, σαν να μην έχει αντιληφθεί το μέγεθός του ή να μη θέλει να βοηθήσει στην επίλυσή του. Χρειάζεται όμως να αποφασίσουν σε πολιτικό επίπεδο οι ηγέτες της Ε.Ε., δίνοντας κι άλλα χρήματα για να σωθεί η Ελλάδα και να μην τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα».
Το τέταρτο βασικό κριτήριο είναι αυτό των επιτοκίων δανεισμού μιας χώρας. Συγκεκριμένα, θα πρέπει η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου της υποψήφιας για την ΟΝΕ χώρας να μην απέχει πάνω από 2 εκατοστιαίες μονάδες από τον μέσο όσο των αποδόσεων των τριών χωρών με τον χαμηλότερο πληθωρισμό. Το όριο αυτό σήμερα είναι περίπου 8%. Η απόδοση του 10ετούς ελληνικού ομολόγου βρίσκεται ήδη πάνω από το 16%, δηλαδή είναι διπλάσια.
Βασίλης Αγγελόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120